مقایسه کمی و کیفی اسانس حاصل از صمغ درخت بنه در سیزده رویشگاه طبیعی

بنه (pistacia atlantica desf.) از گونه های غالب پسته وحشی موجود در ایران می باشد. شیرابه درخت بنه یک ترکیب اولئورزینی است که از لایه خارجی پوست داخلی این گیاه ترشح می شود و در ایران سقز نامیده می شود. در این پژوهش درصد و ترکیبات شیمیایی اسانس شیرابه بنه در 13 رویشگاه لامرد، گچساران، دهپابید، جیرفت، مریوان (چهار رویشگاه گواز، قامیشله، انجیران و هانه شیخان)، کهنوج، شوریجه، دالاهو، اندیمشک و ایلام مورد بررسی قرار گرفت. استخراج اسانس با استفاده از دستگاه کلونجر و به روش تقطیر با آب انجام گردید و برای شناسایی و اندازه گیری اجزای اسانس، از دستگاه کروماتوگرافی گازی (gc) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms) استفاده شد. نتایج نشان داد بیشترین و کمترین مقدار اسانس (6/26 و 5/9 درصد) به ترتیب متعلق به صمغ مناطق مریوان (روستای گواز) و جیرفت بود. همچنین محتوای اسانس نمونه‌های شوریجه (25 درصد)، مریوانانجیران (25 درصد)، مریوان قامیشله (6/24 درصد) نیز بسیار مطلوب بود. بررسی ترکیبات اسانس نشان داد به‌طورکلی 39 ترکیب در اسانس صمغ درختان بنه وجود داشت که ترکیبات اصلی آن عبارت بودند از: آلفاپینن (3/91-2/66 درصد)، بتاپینن، کامفن، سابینن، دلتا2کارن، آلفافلاندرن، آلفاترپینن، پاراسیمن، سیسلیمونن اکسید، پاراسیمینن، ترانسپینوکاروئول، سیسایزوسیترال، نئوایزووربنول و میرتنال. همچنین هیدروکربن های مونوترپنی به عنوان گروه اصلی تشکیل‌دهنده ترکیبات اسانس در تمام نمونه‌ها بودند و بین 1/81 تا 9/97 درصد اجزای اسانس را تشکیل دادند.

Qualitative and quantitative evaluation of Pistacia atlantica Desf. essential oil from thirteen ‎natural habitats

Baneh (Pistacia atlantica Desf.) is one of the main wild species of Pistacia in Iran. The exudate of this plant is an oleogumresin that comes out of the outer layer of plant bark and is called “Saghez” in Iran. In this study, the content and chemical composition of oleogumresin essential oil from thirteen habitats in Iran, including: Lamerd, Gachsaran, Dehpabid, Jiroft, Marivan (Govaz, Ghamishleh, Anjiran, Haneh sheikhan), Kahnoj, Shorigeh, Dalaho, Andimeshk, Ilam were investigated. The essential oil extraction was carried out through hydrodistillation by the Clevenger apparatus for three hours. Identification and quantification of individual components were performed by GC/MS and GCFID, respectively. The results showed that the highest and the lowest essential oil content (26.6% and 9.5%) belonged to Marivan (Govaz) and Jiroft, respectively. Also, the essential oil content of Shorigeh (25%), MarivanAnjiran (25%), MarivanGhamishleh (24.6%) was desirable. In total, thirtynine compounds were identified. α–pinene, β–pinene, camphene, sabinene, δ2carene, α–phellandrene, αterpinene, ρ–cymene, cislimonene oxide, ρ–cymenene, transpinocarveol, cisisocitral, neoisoverbanol and myrtenal were identified as main constituents. Also, monoterpene hydrocarbons were the main group of essential oils in all samples and they formed 81.1% to 97.9% of components.