تکثیر درون‌شیشه‌ای و عاری‌سازی ژنوتیپ‌های برتر محلب (‏prunus mahaleb‏) از ویروس‌های بذرزاد ‏از طریق گرمادرمانی و کشت مریستم ‏

محلب (prunus mahaleb) از مهم ترین منابع تولید پایه بذری و کلونال و رایج ترین پایه بذری گیلاس و آلبالو در ایران است. هدف از این تحقیق دست یابی به پایه های انتخابی محلب nb5176، nbvp1و nbvp2 عاری از ویروس های بذرزاد آبله آلو (plum pox virus, ppv)، کوتولگی آلو (prune dwarf virus, pdv)، لکه حلقوی بافت مرده درختان هسته دار (prunus necrotic ringspot virus, pnrsv) بود.  برای این منظور، ابتدا آلودگی درختان مادری توسط آزمون سرولوژیک الیزا (elisa) بررسی شد. مریستم های انتهایی این ژنوتیپ ها درمحیط ms مستقر و شش هفته بعد به محیط های پرآوری ms (حاوی 0.5 میلی گرم بر لیتر bap، 0.1 میلی گرم بر لیتر naa و 0.3 میلی گرم بر لیتر پکتین) و dkw (حاوی 0.5 میلی گرم بر لیتر bap)  و wpm (حاوی 0.3 میلی گرم بر لیتر پکتین) منتقل شدند. پس از مرحله تکثیر اولیه، گیاهچه ها درون شیشه گرمادرمانی شدند و سلامت گیاهان بازیابی شده از گرمادرمانی از سه ویروس فوق توسط rtpcr بررسی و گیاهچه‌های سالم، تکثیر، ریشه دار و به گلدان منتقل شدند. بر اساس نتایج آزمون الیزا، برخی درختان مادری به ویروس های pdv و pnrsv آلوده بودند. بیشترین درصد استقرار مریستم 42.5% مربوط به ژنوتیپ nbvp1 بود. در مرحله پرآوری، هیچ ژنوتیپی در محیط های msوwpm  رشد نیافت و تنها محیط dkw مناسب بود. از نظر ریشه زایی، محیط های dkwوql ‌ تغییریافته حاوی 1.5 میلی گرم بر لیتر iba مناسب بودند. ژنوتیپ nbvp1 در کلیه محیط‌های ریشه زایی بهتر از دو ژنوتیپ دیگر ریشه‌دار شد. 4025 درصد از گیاهچه های درون شیشه ای به شرایط گرمادرمانی تحمل داشته و براساس نتایج rtpcr، عاری ازpdv ، pnrsv، ppv بودند. نهال های گلدانی به دست آمده می توانند به باغ ایزوله منتقل شده و برای تولید بذر سالم محلب به کار روند.

Obtaining seedborne virus free mahaleb (Prunus mahaleb) genotypes through ‎meristem tip culture and in vitro thermotherapy

Mahaleb (Prunus mahaleb) plant is one of the most important sources of cherry clonal and seed base rootstock production in Iran. Obtaining seedborne virusefree (Prune dwarf virus, Plum pox virus, Prunus necrotic ringspot virus) sources for selected mahaleb rootstocks (NB5176, NBVP1, NBVP2), For this purpose, the viral infection status of genotypes was initially studied in orchard using ELISA serological method. Then the meristem tips were cultured in vitro and 6 months later, transferred to MS medium containing 0.5mg/l BAP and 0.1 mg/l NAA, DKW contacting 0.5 mg/l BAP and WMP contacting 0.3 mg/l pectin. After the initial proliferation stage, the plantlets were heattreated and then health status of the remained plantlets was studied using RTPCR. Then the healthy plants were rooted and transferred to pots. Based on ELISA result, some genotypes were probably infected to PNRSV and PDV. The highest shoot tip establishment was recorded as 42.5% by NBPV1. No genotype was proliferated in MS and WPM, so only DKW was apropriate for proliferation. For plantlet rooting, 1/2DKW and modified QL containing 1.5 mg/l IBA were appropriate. NBVP2 was the best in all rooting media. Most of plantlets from three genotypes toleratedinvitro thermotherapy condition and were free of PNRSV, PDV, PPV based on RTPCR result. The healthy plants were transferred to pots and could be cultured in an isolated orchard to obtain healthy mahaleb seeds.