تاثیر تغییر غلظت دی‌اکسیدکربن اتمسفر محیط کشت درون‌شیشه‌ای بر خصوصیات رشدی و پتانسیل ‏فتوسنتزیِ ارکیده خربقی معمولی‎ ‎‏(‏epipactis veratrifolia‏)‏

ارکیده خربقی معمولی از ارکیده های خاک رست و بومی مناطق معتدل ایران است و پتانسیل بالقوه ای جهت اصلاح برای مصارف زینتی دارد. هرچند تکثیر درون‌شیشه ای این گیاه قبلاً بررسی شده است، اما مطالعه عوامل موثر بر رشد و فتوسنتز این گونه در شرایط کنترل‌شده درون‌شیشه ای ضروری می باشد. در تحقیق حاضر گیاهچه های سه برگچه ای در ظروف شیشه ای حاوی محیط کشت تغییر یافته فاست مایع به همراه پرلیت استریل (جهت استقرار) کشت شدند. جهت حذف co2 از ویال‌های شیشه ای حاوی سه میلی لیتر koh با غلظت اشباع و جهت افزایش co2 از ویال‌های حاوی سه میلی لیتر مواد آزادکننده  co2(محلول سه مولار بی کربنات سدیم و کربنات سدیم) در هریک از ظروف کشت استفاده شد. آزمایش بر پایه طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار و هر تکرار شامل سه نمونه گیاهی انجام شد. شاخص های رشدی نظیر وزن تر و خشک بخش هوایی، ارتفاع ساقه و طول ریشه، نرخ تعرق و حداکثر کارایی فتوسیستم ii فتوسنتزی گیاهچه ها اندازه گیری شد. بیشترین میزان ارتفاع ساقه، وزن تر و خشک ساقه و طول ریشه در گیاهچه های حاصل از تیمار افزایش co2 مشاهده شد. از اتمسفر ظروف کشت موجب کاهش چشم‌گیر میزان حداکثر کارایی فتوسیستم ii (qymax) فتوسنتزی گیاهچه ها شد. از طرفی به دنبال پسابیدگی، بیشترین سرعت تعرق در برگ‌های تیمار شاهد و افزایشco2 مشاهده شد و حذف co2 سبب کاهش سرعت تعرق در گیاهچه ها شد. می توان نتیجه گرفت که با افزایش درون‌شیشه ای co2 می توان باعث افزایش کارایی فتوسنتز گیاهان درون‌شیشه ای ارکیده خربقی معمولی شد و از این طریق رشد و نمو این گیاهان را در شرایط درون‌شیشه ای بهبود بخشید.

Effects of different concentrations of CO2 in the atmosphere of in vitro culture ‎vessels on growth characteristics and photosynthetic capacity of Epipactis ‎veratrifolia

Epipactis veratrifolia is a terrestrialorchid that belongs to thetemperate zones of Iran with great breeding potentials for ornamental usages. Although in vitro propagation of this orchid has been previously performedbut investigation on factors influencing its invitro growth and photosynthesis is still needed. In the current study, threeleaflet seedlings were cultured in closed vessels containing modified Fast liquid medium together with sterilized perlite (for sample establishment). To remove CO2, vials containing saturated KOH solution as CO2 absorbent and to increase CO2 concentrations, vials containing 3 mL CO2releasing solutions (3 M sodium bicarbonate and sodium carbonate) were placed into the culture vessels. The experiment was carried out based on a completely randomized design with three replications and three samples per each replicate. Growth parameters including fresh and dry weights of shoot, stem height and root length together with transpiration rate and maximum quantum yield of photosystem II efficiency (QYmax) of the samples were measured. The highest values for shoot height, shoot dry and fresh weights and root length were observed in CO2increased treatments. Removing CO2 from the atmosphere of culture vessels caused a dramatic decrease in QYmax of plantlets in vitro. Meanwhile, following desiccation, higher transpiration rate was detected in control and CO2increased treatments, while removing CO2 decelerate transpiration rate of the plantlets. In conclusion, with increasing CO2 in vitro we can promote photosynthetic efficiency of Epipactis veratrifolia and as a result enhance growth of plantlets in vitro.