بررسی تنوع ژنتیکی برخی جمعیت‌های بنفشه بومی ایران (‏viola spp.‎‏) با استفاده از نشانگرهای ‏مورفولوژیک

بنفشه یکی از مهم ترین گیاهان زینتی و دارویی محسوب می شود که در بیشتر نقاط ایران به صورت خودرو رویش دارد. بنابراین شناسایی و ارزیابی خصوصیات بنفشه بومی ایران حایز اهمیت می باشد. هشت جمعیت بنفشه از استان های البرز، مازندران، کرمانشاه، اردبیل و همدان جمع آوری شد و 37 ویژگی کمی و کیفی آن ها مورد سنجش قرار گرفت. نتایج تجزیه همبستگی ویژگی های مورد مطالعه، وجود همبستگی های مثبت و منفی معنی دار بین برخی ویژگی های مهم مانند ویژگی طول پهنک از ابتدا تا پهن ترین بخش آن و عمق سینوس پهنک برگ (0.911=r)، تعداد شرابه گوشوارک و تعداد شرابه های غده دار گوشوارک (0.914=r)، زاویه نوک برگ با رنگ مهمیز (0.746=r)، زاویه سینوس پهنک برگ با نسبت طول به پهنای پهنک برگ (0.854=r)، طول گل(طول گلبرگ قدامی به همراه مهمیز) با تعداد بریدگی های حاشیه برگ (0.686=r)، عرض سینوس برگ با طول کاسبرگ قدامی (0.726=r)، را نشان داد. بر اساس تجزیه به عامل ها، صفات در 6 گروه عاملی قرار گرفتند که مجموعا 89.62 درصد از کل تغییرات را توجیه نمودند. در تجزیه کلاستر توده ها در فاصله 10 به سه گروه تقسیم شدند و از عوامل مهم تفکیک کلاسترها ویژگی های رنگ گل، اندازه گل، شکل گوشوارک و تعداد شرابه های روی گوشوارک بودند. نتایج نشان داد بنفشه هایی با گل های بزرگ‌تر مانند جمعیت های کرمانشاه و چالوس، بنفشه هایی با استولون های طویل همراه با جوانه های زایا مانند جمعیت سیسنگان و همچنین بنفشه هایی با برگ های بزرگ در جمعیت کرمانشاه و واریان، برای مصارف دارویی و زینتی قابل استفاده هستند.

Evaluation of genetic diversity of some native violet populations of Iran ‎‎(Viola spp.) using morphological markers

Violet is one of the most important plant in field of ornamental and medicinal purposes that grow wild in most part of Iran. Therefore, it is important to identify and evaluate the characteristics of Iranian native violets. In this study, 37 morphological characters were measured on 8 wild populations of Viola spp collected from Alborz, Hamedan, Kermanshah, Ardebil and Mazandaran province. Correlation analysis showed some positive and negative correlations between characters such as lamina length from the base to maximum width with lamina sinus depth (r=0.911), number of fimbriae with number of glandular fimbriae along both stipule margins (r=0.914), lamina apex angle and colors corolla (r=0.854), lamina sinus angle with lamina length/lamina width (r=0.854), the lamina dentations has correlation with posterior petal length (r=0.736), stipule width with anterior sepal length (r=0.726). Factors analysis of these characteristics set the traits to six operating groups that justify 89.62% of total variance. Cluster analysis at Euclidean distance of 10, divided the populations into three branchesand important factors in cluster separation contain feature of flower color, flower size, shape of stipule and number of fimbriae on stipule. The results showed that violets with larger flowers such as Kermanshah and Chalous populations, violets with long stolons with fertile buds such as Sisangan population and also violets with large leaves in Kermanshah population and Varian can be used for medicinal and decorative purposes.