بررسی ترکیب‌پذیری عمومی خصوصیات مورفولوژی و فیتوشیمیایی در جمعیت‌های مختلف آویشن ‏دنایی (‏thymus daenensis celak‏) در آزمون پلی‌کراس

آویشن دنایی (thymus daenensis celak) یکی از گونه‌های اندمیک ایران است که به‌دلیل داشتن درصد بالای اسانس و همچنین میزان بالای تیمول در اسانس اهمیت دارد و در صنایع دارویی و غذایی استفاده آن رو به گسترش است. به‌منظور ارزیابی خصوصیات ژنتیکی و ترکیب‌پذیری عمومی (gca)، 12 جمعیت آویشن دنایی از طرح آمیزشی پلی‌کراس استفاده شد. خزانه پلی‌کراس در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 6 تکرار در سال‌های 1393 و 1394 اجرا شد. سپس آزمون نتاج پلی‌کراس در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال‌های 1395 و 1396 در ایستگاه تحقیقاتی گروه مهندسی علوم باغبانی و فضای سبز دانشگاه تهران واقع در کرج مورد مطالعه قرار گرفت. صفات رشدی و عملکردی، درصد و عملکرد اسانس و میزان تیمول و کارواکرول مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. نتایج نشان داد که از نظر صفات موثر در عملکرد مانند ارتفاع بوته، وزن تر و خشک بوته و وزن خشک برگ جمعیت‌های ایلام، اصفهان 2، مرکزی 1 و 2 میزان ترکیب‌پذیری عمومی بالایی را نشان دادند و جمعیت‌های ایلام و ملایر 2 بیشترین ترکیب‌پذیری عمومی را برای درصد اسانس و عملکرد اسانس نشان دادند. به‎طورکلی، نتایج این پژوهش حاکی از تنوع بالای جمعیت‌های مورد مطالعه از نظر خصوصیات مورفولوژیک و فیتوشیمیایی بود و در نهایت می‌توان از جمعیت های ایلام، ملایر 2، مرکزی 1 و مرکزی 2 جهت ایجاد رقم سنتتیک و یا خزانه ژنتیکی جدید برای گزینش ژنوتیپ های برتر استفاده کرد.

Study on general combining ability of morphological and phytochemical traits in ‎different populations of Thymus daenensis in polycross test

Thymus daenensis, one of the endemic thyme in Iran, is very important in the pharmaceutical and food industries due to high percentage of essential oils and high levels of thymol in essential oils. In order to evaluate genetic parameters and general combining ability (GCA) in 12 populations of T. daenensis, a polycross design has been used. Polycross test in a randomized complete block design with 6 replications in 2014 and 2015, and polycross progeny test in a randomized complete block design with 3 replications in 2016 and 2017 were carried out in the Horticultural Department, University of Tehran. Karaj. Iran. Morphological traits, essential oil content and yield, thymol and carvacrol were evaluated. Results revealed that, the high level of GCA for important traits such as plant height, plant fresh and dry weight and leaf dry weight were obtained in populations of Ilam, Isfahan 2, Markazi 1 and Markazi 2 and for essential oil percentage and yield were obtained in populations of Ilam and Malayer 2. Overall, the results of this study indicated a high diversity for morphological and phytochemical traits in studied populations. Also, Ilam, Malayer 2, Markazi 1 and Markazi 2 populations with positive and high GCA provide good opportunities for creating synthetic varieties or new genetic source for selection of superior genotypes.