دورگ‌گیری بین‌گونه‏ ای سوسن چلچراغ و ارقام تجاری لیلیوم با روش گرده‎افشانی خامه قطع‌شده و کشت قطعات تخمدان

در این پژوهش،کارایی استفاده از روش گرده‏افشانی خامه قطع شده و کشت قطعات تخمدان جهت غلبه بر موانع ناسازگاری پیش‎تخمی و پس‎تخمی لیلیوم مورد ارزیابی قرار گرفت. سه رقم از گونه‎های آسیایی (ترسور، پیراندلو و سب دازل) و چهار رقم از گونه‎های اورینتال (ریالتو، سوربونه، پارادرو و مانسیا) به عنوان والد مادری و گونه lilium ledebourii(سوسن چلچراغ) به عنوان والد دهنده دانه گرده با دو روش گرده‎افشانی عادی و گرده‎افشانی خامه قطع شده تلاقی داده شدند. تخمدان‌ها پس از 10، 20 و 40 روز از گرده‎افشانی جدا شده و کشت قطعات تخمدان انجام شد. پژوهش بهصورت دو آزمایش گرده‎افشانی کلاله و گرده‎افشانی خامه قطع شده انجام شد. این پژوهش به صورت طرح کاملا تصادفی و در قالب آزمایش فاکتوریل با دو فاکتور زمان برداشت تخمدان و رقم مورد استفاده انجام شد. میزان تورم تخمدان، تعداد کپسول به دست‌آمده، وزن کپسول‎های تولید شده، تعداد قطعات کشت شده، تعداد بذر تولیدی، وزن بذور به دست‌آمده و تعداد بذر جوانه زده ثبت شد. به علت عدم موفقیت آزمایش گرده‎افشانی کلاله نتایج حاصل در این مقاله گزارش نشد. نتایج نشان داد که فاکتور رقم در تمام شاخص‎ها در سطح 5 درصد و در شاخص تعداد کپسول در سطح یک درصد معنی دار بوده است. اثر فاکتور زمان‎های مختلف برداشت تخمدان و اثر متقابل این فاکتور با فاکتور رقم تنها در مورد شاخص تعداد بذر به دست‌آمده در سطح 5 درصد معنی دار بود. در آزمایش گرده‎افشانی خامه قطع شده در تلاقی بین سوسن چلچراغ و ارقام مانسیا، ترسور و سوربون به ترتیب 172 ،80 و 60 عدد بذر تولید شده و 1/1 درصد از بذرهای برداشت شده از پایه مادری مانسیا جوانه زده و به گیاهچه تبدیل شدند. به طور کلی در این آزمایش مشخص شد که از تکنیک گرده‎افشانی خامه قطع شده و به دنبال آن نجات جنین‏های به دست آمده می‎توان جهت غلبه بر موانع دورگ‏گیری در سوسن چلچراغ و ارقام تجاری استفاده نموده و ارقام جدیدی را تولید کرد.

Interspecific hybridization between Lilium ledebourii and commercial cultivars of lilium by cutstyle method and ovary slice culture

Benefits of cut style method and ovary slice culture for overcoming preand postzygotic barriers in lily crossing were studied. Three Asiatic hybrid cultivars (Tressor, Pirandello and Ceb duzzel) along with four cultivars of Oriental section (Rialto, Sorbonne, Paradero and Manissa) were used as maternal plants. Lilium ledebourii has selected as pollen donor plant to cross with maternal plants using stigma pollination or cut style pollination methods. Harvesting of produced capsules for ovary slice culture was done after 10, 20 and 40 days. Ovary expansion index, number of produced capsules, capsule weight, and number of cultured slices, number of produced seeds, seed weight and number of germinated seeds were recorded. Results indicated that cultivar had significant influence on all recorded parameters. The number of seeds was significantly affected by capsule harvesting time (p<0.05). In cut style experiment in crosses between Lilium ledebourii and Mannisa, Tressor and Sorbonne 172, 80 and 60 seeds were produced respectively. The rate of seed germination for Mannisa by L. ledebourii was 1.1 percent. In stigma pollination experiment capsules were expanded but none of them produced viable seeds. Totally, in this experiment, use of CSM pollination method was successful for by passing prezygotic barriers in lily interspecific crossing.