بررسی تنوع ژنتیکی برخی توده‌های هندوانۀ ابوجهل (citrullus colocynthis l.) بر پایۀ صفات ریخت‌شناختی و فیتوشیمیایی میوه و بذر

در این تحقیق هفده تودۀ هندوانۀ ابوجهل (حنظل) از مناطق مختلف ایران در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات گروه مهندسی علوم باغبانی دانشگاه تهران کشت شدند. برخی ویژگی های ریخت‌شناختی (مورفولوژیکی) میوه و نیز ترکیب‌های فنلی و کارتنوئیدی و همچنین میزان اسیدهای چرب بذر آن ها ارزیابی شدند. بر پایۀ نتایج بیشترین شمار میوه در بوته و عملکرد در تودۀ ارزوئیه مشاهده شد، درحالی‌که بیشترین وزن تک میوه در تودۀ خوراسگان 5 مشاهده شد. بیشترین میزان ترکیب‌های فنلی در میوه های تودۀ کرمان و یزد (88 میلی گرم اسیدگالیک در گرم وزن خشک) وجود داشت و بالاترین ترکیب‌های کارتنوئیدی در توده های اراک و اهواز (85 میکروگرم در میلی گرم وزن خشک) وجود داشت. بیشترین محتوای اسید چرب لینولئیک در بذر تودۀ ارزوئیه (72/4%) و بیشترین میزان اولئیک اسید در توده خوراسگان 2(13/8%) مشاهده شد. وزن میوه با قطر میانبر (مزوکارپ) مرکزی و میانبر حاوی بذر همبستگی مثبت به نسبت بالایی (0/69=r) داشتند. بین میزان اسید استئاریک و طول بذر همبستگی منفی بالایی (0/775=r) وجود داشت که بذرهای کشیده تر حاوی میزان اسید استئاریک کمتری بودند. در تجزیۀ خوشه‎ای، در فاصلۀ 5 واحد بر پایۀ روش وارد توده‌ها در چهار گروه قرار گرفتند و یک توده از کرمان به‌طور جداگانه در یک خوشه قرار گرفت که میزان ترکیب‌های فنولی بالایی داشت. تنوع بالا در صفات میوه و میزان ترکیب‌های فیتوشیمیایی می‌توان استنباط کرد، هندوانه‌های ابوجهل در کشور تنوع بالایی دارند و بر پایۀ عملکرد و رشد مناسب بوته‌ها امکان زراعی کردن این محصول وجود دارد.