|
|
|
|
نگاه ملاصدرای فیلسوف به علم فقه و عقلانیت‌پذیری گزاره‌های آن
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
نوئی ابراهیم
|
|
منبع
|
فلسفه دين - 1396 - دوره : 14 - شماره : 4 - صفحه:807 -832
|
|
چکیده
|
شهرت حِکمی صدرالمتالهین شیرازی معمولاً شان فقهیش را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. مجموعۀ آثار حِکمی، تفسیری، حدیثی و اخلاقی وی نمایشگر چهرۀ فقهی ایشان است. او به معانی لغوی، روایی و اصطلاحی فقه و موضوع این علم و مفاهیم اساسی رایج در این علم، از قبیل طاعت و معصیت و احکام پنج‌گانۀ فقهی التفات کامل دارد و جایگاه این علم در میان علوم و نسبت آن با گزاره‌های اعتقادی و اخلاقی در دین و نیز وجه اشتراک و تفاوت شریعت با طریقت و حقیقت را با رویکرد خاص خود تبیین می‌کند. هم از ضرورت پایبندی همگان به گزاره‌های فقهی سخن گفته است و هم به تبیین ضرورت گزاره‌های فقهی در دین می‌پردازد و در مسیر تبیین عقلانیت‌پذیری گزاره‌های فقهی، علاوه بر اینکه این گزاره‌ها را خردستیز نمی‌داند، وضع آنها را مقتضای مصالح و مفاسدی نفس‌الامری می‌داند و از ناتوانی عقل بشر از درک آنها در مقام اثبات سخن می‌گوید. تکاپوی عقل در این زمینه معمولاً به خطا می‌انجامد؛ زیرا یا مصالح جزیی را بر مصالح عمومی در متعلقات احکام ترجیح می‌دهد یا مصالح دنیوی را بر مصالح حقیقی رجحان می‌بخشد. اعتماد به این گزاره‌ها روح تعبد انسانی را تقویت می‌کند. هر چند به این جهت می‌توان از فراخردی این گزاره‌ها سخن گفت؛ ارائۀ دلیل عقلی محکمی برای اعتماد به آن گزاره‌ها دشوار نیست؛ چون دستکم گزاره‌های قطعی الصدور فقهی فراخرد از منبعی صادر شده‌اند که عقل بر عصمتش گواهی می‌دهد و اطمینان به صدق این گزاره‌ها، عقلانیت‌پذیری آنها را به‌دنبال دارد.
|
|
کلیدواژه
|
اصول دین، حقیقت، صدرالمتالهین شیرازی، طریقت، عقلانیت، فروع دین، فقه
|
|
آدرس
|
دانشگاه شهید بهشتی, دانشکدۀ الهیات و ادیان, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
e_noei@sbu.ac.ir
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Comparative study of Motahhari,s doctrine of inateness and Jung,s theory of archetype of God
|
|
|
|
|
Authors
|
Noei Ebrahim
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|