وحدت وجود از منظر علامه محمدتقی جعفری

شاید بتوان مهم‌ترین بحث از مباحث کلام، فلسفه و عرفان نظری را، بحث درباره توحید و حقیقت آن دانست. در این بین دیدگاه‌ها و اختلاف‌نظرهای بسیاری بین اهل کلام و فلاسفه و عرفا وجود دارد که کتاب‌های بسیاری در این عرصه به آنها اختصاص داده شده است. اهل کلام و فلاسفۀ مشاء، به بینونت خالق و مخلوق رای داده‌اند؛ متفکران اشراقی به نوعی وحدت معتقدند که کثرت را شامل می‌شود. موسس حکمت متعالیه به تبع فهلویون، وحدت تشکیکی و سپس به تبع اهل عرفان، نوعی از وحدت شخصی وجود را مطرح کرد. عرفا نیز وحدت شخصی وجود را رای ادق می‌دانند. یکی از متفکران معاصر، یعنی استاد محمدتقی جعفری نیز در آثار خود به‌طور پراکنده به این مسئله پرداخته و در ظاهر امر به مخالفت‌های بسیار و اشکال‌های متعددی در مقابل دیدگاه وحدت وجود همت گمارده است. ما در این مقاله، ضمن طرح اشکال‌های ایشان، به بازسازی دیدگاه وی در زمینه «ارتباط خالق و مخلوق» پرداخته‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که باید به نظریات استاد جعفری در دو مقام توجه کرد. ایشان در مقام نخست با نگاه پانته‌ایستی به نقد «وحدت وجود» عرفا می‌پردازد، حال آنکه در ایستار دوم از حیات علمی خویش، به دیدگاه عارفان نزدیک شدند و وحدت شخصی وجود را پذیرفتند.

Unity of Being in AllamehJafari’s perspective

Perhaps, “unity” and “truth” can be regarded as the most controversial topics in the area of theology, philosophy and theoretical mysticism. Meanwhile, there are lots of views and differences of opinion between theologians, philosophers and mystics to which many literatures are dedicated. Theologians and Peripatetic philosophers have voted separation (Beynoonat) of Creator and Creature; Eastern visionaries believe in some kinds of unity including multiplicity. By following Fahlavyoon and mystics, the founder of “Transcendental Wisdom” (Hekmat e Motalie) propounded the Tshkiki unity and then a kind of hypostatic unity of beings (vahdat e shakhsi), respectively. Mystics also regard the hypostatic unity of beings as the most accurate vote.  One of the contemporary thinkers, Professor Mohammad TaqiJafari, has also discussed this subject anywhere in his books, and apparently is in opposition to the hypostatic unity of being. In this article, we bring up and review his points of view as well as recognize his prospective on the "relationship between Creator and creature". We concluded that Professor Jafari's views have to be considered in two aspects. He cash the "Unity of Being" by pantheism looking in first position, while  in the second perspective view of his scientific life accept the Personal unity of being.