جایگاه کشف و شهود در منظومۀ معرفت دینی و معیار واقع‌نمایی آن از منظر عرفای اسلام

در قرآن کریم آیات فراوانی وجود دارد که بیانگر نوعی معرفت خاص است که از طریق عمل به شریعت و از راه طریقت و سیر و سلوک به‌سوی حق تعالی و توجه به عالم قدس حاصل می‌شود، از این‌رو معرفت شهودی یکی از راه‌های شناخت در منظومۀ معرفت دینی محسوب می‌شود و در کنار سایر منابع شناخت دارای اعتبار و روایی است. اما کشف و شهود مانند هر منبع معرفت‌زای دیگر نیازمند ملاک و معیاری است که با آن مکاشفات و القائات صحیح از فاسد بازشناخته شوند. آنچه از مجموع سخنان عرفا به‌دست می‌آید، این است که برای سنجش معارف شهودی دو گونه میزان نیاز است، میزان عام و میزان خاص که رهاورد انبیا و اولیای الهی میزان عام و گستردۀ معارف شهودی است و قواعد عقلی و فلسفی، استاد کامل، آثار و عوارض مشاهدات عرفانی، میزان خاص و محدودی در قلمرو معارف مفهومی به‌حساب می‌آیند.

Discovery and Intuition Position in Religious Knowledge System and Its RealityShow Criterion in Islam Mystics' View

Many verses in the Holy Quran prove that there is a certain kind of knowledge that can be obtained through the practice of religious laws (Sharia) and the way to doctrine (tarighat), progress  and conduct towards the Most Holy God and attention to the sacred universe. This knowledge is that intuitive knowledge which stands beside the other cognitive resources as a way of understanding. But like any other source of causing  knowledge, revelation and intuition require proper criterion by which the revelation of corruption and correction are recognized. And what comes out of all mystic's words, two kinds of scales are needed to assess intuitive knowledge, general scale and specific scale. The gift of the divine prophets and saints are considered as general scale and widespread intuitive knowledge and the intellectual and philosophical rules are considered  as  specific scale which is limited  within the scope of conceptual learning.