مفهوم سازی استاد مطهری از وحی: از تحویلی نگری تا جامع نگری، و ارتباط آن با فطرت و ایمان

جستار حاضر، از منظری روش شناسانه، جامع نگری استاد مطهری به بحث تحلیل مفهوم وحی را کاوش می نماید. از سویی، فیلسوفان مسلمان وحی را اتصال نبی با عقل فعال تلقی کرده و فقط به هویت علمی و شناختاری آن تاکید می‌کنند؛ و از سوی دیگر، برخی متفکران وحی را به صرف گرایش و تجربه نبی ارجاع داده اند. در این تصور از وحی، بر بعد تجربی انگاری و گرایشی وحی تاکید می شود. هر دو رهیافت تصوری فروکاهش‌گرایانه و تحویلی نگر از وحی ارایه می دهند. استاد مطهری، با نقد هر دو رهیافت، به تحلیلی جامع نگر از وحی الاهی دست یازیده اند: به اعتقاد ایشان، وحی الاهی علاوه بر اینکه بعد شناختاری دارد و پیام الاهی است، بعد گرایشی نیز دارد. در مقاله حاضر، با بررسیدن مقام جامع نگری از وحی، ارتباط آن با ایمان و فطرت نیز نزد مطهری واکاوی می شود. مفهوم سازی استاد از ایمان، از حیث روشی، از تصور ایشان از وحی کسب هویت می کند. بنابراین، ایمان نزد مطهری هویتی دو بعدی دارد: شناختاری و گرایشی دارد. این تحلیل از وحی و ایمان با تقسیم فطرت به دو بعد شناختی و گرایشی نیز متلایم است؛ یعنی، تصور استاد از دو بعدی بودن انسان در تحلیل ایشان از وحی و ایمان موثر افتاده است. بدین‌سان، در منظومه فکری استاد، این سه بحث در تعامل ناظر بر هم هستند.