تعامل علم و دین بر مبنای روش‌شناسی برنامه‌های پژوهشی لاکاتوش

علم و دین به لحاظ نظری دو جنبه متفاوت از فهم انسان و به لحاظ عملی دو مشغله بنیادی او به شمار می‌آیند. از آنجا که علم و دین، هر دو درباره حقیقت اظهار نظر می‌کنند، به ناچار پرسش در خصوص ارتباط میان آنها مطرح می‌شود. دیدگاه‌های تمایز، تعارض تلاقی و تایید و مکملیت هر کدام به یک دغدغه اصیل از نحوه ارتباط میان علم و دین توجه کرده و در عین حال حاوی نقاط ضعف و اشکالات اساسی می‌باشند. روش‌شناسی برنامه‌های پژوهشی لاکاتوش، مدل مناسبی برای تبیین نظری نحوه ارتباط میان علم و دین به شمار می‌آید. با تعدیل در برنامه پژوهشی لاکاتوش می‌توان نظریات علوم تجربی را به برنامه‌های علمی– فلسفی و الهیات ادیان توحیدی را به برنامه‌های دینی– فلسفی مبدل ساخت. با ارایه رهنمودهای ایجابی و سلبی در این خصوص، می‌توان رابطه میان علم و دین را به یک گفتگوی سازنده و غنا بخشی متقابل و سازگار تبدیل کرد. در این مقاله ضمن تشریح این مدل، با ارایه یک نمونه از نظریات علمی(اصل آنتروپیک) به تبیین رابطه آن با دین بر مبنای مدل مذکور می‌پردازیم.