فلسفه امامت در اندیشه فارابی

تبیین عقلانی نظریه امامت، از مهمترین و کارآمدترین ابزارهایی است که میتواند زمینه گسترش و صدور این اندیشه را به سراسر جهان فراهم آورد. از این رو، در این نوشته برآنیمیکی از نخستین تبیینهای عقلانی این دیدگاه را بررسی کنیم؛ تبیینی که به‌وسیله ابونصر فارابی ارایه شده است. او از نخستین فیلسوفان جهان اسلام است که به ضرورت وجود رییس اول و جانشین او (امام) در مدینه فاضله توجه کرده و در اثبات آن استدلال عقلی ارایه کرده است. دیدگاه او به گونهای است که گویا بر مبنای تفکر شیعی بنا شده و تبیین عقلانی آن به شمار میرود. با توجه به این نکته، پرسش اصلی ما در این مقاله این است که آیا ویژگی‌ها و صفاتی که فارابی برای امام و جانشین رییس اول در مدینه فاضله بر میشمارد، با ویژگیها و خصوصیات مطرح در کتاب‌های تشیع تناسب و هم‌خوانی دارد؟ اگر آری، آیا استدلال او می‌تواند مدعای مکتب تشیع را اثبات کند یا نتیجه آن چیزی غیر از مدعای مکتب تشیع است. در این نوشته به منظور دست‌یابی به پاسخ مناسب، در دو مرحله به بررسی این دیدگاه میپردازیم. در مرحله نخست استدلال فارابی را تبیین میکنیم و سپس هم‌خوانی آن را با نظریه امامت در مکتب تشیع مورد بررسی قرار میدهیم.