معنا و مناسبات علم ‌و دین در اندیشه امام‌ خمینی«ره»

نسبت علم‌ و دین، یکی از مسائل فلسفه دین بوده که تحلیل‌های پرشمار و برخاسته از نظرگاه‌های مختلف، ازجمله نگاه علمی و فرهنگی ارزشی را نیز به خود دیده است. پژوهش حاضر درصدد است دیدگاه امام‌خمینی«ره» را درباره چیستی علم‌ و دین و نسبت این دو به دست آورد. این پژوهش، به روش تحلیلی و تطبیقی و با تتبع در منابع مکتوب و در کانون بحث، متمرکز بر آثار امام ‌خمینی«ره» شکل گرفته است. یکی از تقسیمات مشهور که امام ‌خمینی«ره» دیدگاه خود را از آن نقطه سازمان می‌بخشد، تقسیم علم به «حقیقی» و «اعتباری» است. در دیدگاه ایشان، علوم طبیعی به عنوان علوم اعتباری و علوم انسانی به عنوان علوم حقیقی شناخته شده‌اند. در دیگرسو، دین در نظر امام‌ خمینی«ره» حقیقتی متنزّل از عالَم غیب برای اداره همه امور و شئون حیات دنیوی انسان است که در این زمینه هیچ امر لازمی را فروگذار نکرده است. بر این اساس هدف این تحقیق، یافتن مناسبات علم‌ودین، با ملاحظه تقسیمات و ویژگی‌های بیان شده در آراء امام‌خمینی«ره» می‌باشد. آنچه این نوشتار بدان دست یافته، نفی تعارض علم‌ودین، تداخل علم‌ودین در علوم انسانی و تعامل، تعدیل و تکمیل متقابل در علوم طبیعی از نظرگاه امام ‌خمینی«ره» است.

the meaning and relationship between science and religion in imam khomeini’s thought

regarding the meaning and relationship between science and religion, there are various views, and most islamic and western thinkers have expressed the meaning of science and religion and the relationship between them. this research deals with presenting imam khomeini’s chosen meaning of science and religion and then explores his opinion about their relationship. the present research, using the analytical-adaptive method, and using library data, has studied and analyzed the works of imam khomeini on this subject. according to imam khomeini, the meaning of science and knowledge is expressed in two types: true and conventional. experimental science (both natural and human), as a side of the conflict in the new theological problem of the relationship between science and religion, is defined based on true and conventional knowledge. imam khomeini considers natural sciences as conventional sciences, and human sciences as true sciences. regarding the meaning of religion, imam khomeini believes that religion is the true law, and the great law of god for the management of the individual and social life of man, and his eternal happiness. this does not overlook any point, no matter how insignificant, in the education of man and society, and material and spiritual progress. imam khomeini, by rejecting the conflict and distinction between science and religion, believes in the penetrability of science and religion in the case of human sciences, and in the case of natural sciences, believes in the interaction, adjustment, and mutual completion of science and religion.