نقد مبانی کانت در رابطه ایمان با عمل عبادی: با تاکید بر نظر مرتضی مطهری

رابطه ایمان با عمل از مسائلی است که مورد بحث و اختلاف نظر میان فیلسوفان و متکلمان اسلامی و غربی بوده است. در همه ادیان از پیروان خواسته شده که علاوه بر ایمان در مرحله عمل نیز به دین پایبند باشند. در این میان کانت در آثار خویش عقل انسان را قادر به ترسیم برنامه‌ای جامع برای سعادت خود می‌داند و معتقد به خودآیینی اخلاقی است. مطهری با تکیه بر قدرت عقل در تشخیص اصول و کلیات معتقد است که عقل بشری توانایی ترسیم چنین نقشه راه جامعی را ندارد و به نقد دیدگاه‌های کانت دراین‌باره پرداخته است. در این مقاله، با استفاده از روش‌های توصیفی و تطبیقی و بالاخص انتقادی، آسیب‌های وارده بر مبانی کانت در رابطه ایمان با عمل عبادی بررسی می‌شود. آسیب‌هایی که می‌توان از منظر مطهری به این ایده کانت وارد دانست عبارت‌اند از: تقلیل مفاهیم دینی به دریافت‌های عقلانی، عدم توجه به تفاوت بین حسن فعلی و فاعلی، بشری انگاشتن قوانین الهی، سرگردانی، گرفتاری در تناقض ایده و عمل، غفلت از ریشه و مبدا افعال عبادی و اخلاقی، عدم تفکیک بین هدف و وسیله، عدم تفکیک بین انواع روابط.

criticism of kant’s foundations regarding the relationship between faith and religious practice: with an emphasis on the opinion of shahid motahari

one of the issues that has always been the subject of controversy between islamic and western theologians and philosophers is the issue of the relationship between faith and action. in all religions, their followers are asked to adhere to religion in addition to faith in action. meanwhile, in his works, kant considers human reason capable of drawing a comprehensive plan for his happiness and believes in a moral ritual itself. relying on the power of reason to recognize principles and generalities, motahari believes that human reason is not capable of drawing such a comprehensive road map and has criticized kant’s views on this matter. this article tries to express the damage caused to kant’s foundations regarding faith and religious practice. among the harms that can be considered from the perspective of kant to this idea are: reducing religious concepts to rational perceptions, not paying attention to the difference between actual good and good actor, humanizing divine laws, wandering, being caught in the contradiction of idea and action, neglecting the root and origin of religious and moral actions, lack of separation between purpose and means and lack of separation between types of relationships.