شان دین در مقابل اخلاق در فلسفة کانت؛ نگاهی نقادانه به تفسیر تحویل‌گرایانه از نسبت دین و اخلاق در فلسفة کانت

تکیة کانت در فلسفة نقادی خود به برخی مبانی عقل‏ عملی، همانند جاودانگی نفس و وجود خداوند و در راس همة آن‏ها خیر اعلی به‏ مثابة غایت قصوای اخلاق، با دو مولفة اساسی‏اش، یعنی فضیلت و سعادت، مُهر تحویل مطلق دین به اخلاق را بر پیشانی فلسفة او زده است. مطابق این نگرش گویی کانت کل دین را به اخلاق فرومی‏کاهد و از هیچ جنبه‏ای از دین ‏جز جنبة اخلاقی آن دفاع نمی‏کند و وجود سایر جنبه‏ها و ابعاد را زائد می‏داند. در حالت ضعیف‏تر، فلسفة کانت با مُهرنشان معتدل‏تری از فروکاهی با عنوان تحویل تفسیری دین به اخلاق روبه‌روست. مقالة حاضر می‏خواهد با تکیه بر اقسام مختلف تحویل‏گرایی نشان دهد که در نظام فکری و فلسفی کانت اگرچه دین یک عنصر ضروری تکمیل‏کنندة هدف غایی اخلاق است، خود کانت برای دین شانی غیر از اخلاقی ‏بودن نیز قائل است. بنابراین، این دو قرائت رایج از نسبت دین و اخلاق در فلسفة کانت خالی از دشواری نیست.

the dignity of religion against ehtics in kant’s philosophya critical view to reductionistic interpretation of the relation of religion and ethics in kant’s philosoph

kant’s critical philosophy relies on certain fundamentals of practical reason, such as the immortality of the soul, the existence of god, and, most importantly, the supreme good as the ultimate objective of morality, encompassing virtue and happiness as its two key components. this perspective has led to the perception of absolute reductionism in kant’s philosophy. according to this view, kant appears to reduce religion entirely to morality, advocating solely for its moral dimension while deeming other aspects and dimensions as redundant. in a more moderate form, kant’s philosophy faces explanatory reductionism, explaining religion solely in terms of morality. however, this paper argues that kant, through various forms of reductionism, posits that while religion is an essential component that complements the ultimate goal of morality, he also acknowledges that religion holds a position beyond the ethical realm. as a result, both the complete reduction of religion to morality and the explanatory reduction of religion as morality are not without challenges in interpreting kant’s philosophy.