مبنای هنر دینی نزد صدرالمتالهین و بورکهارت

درباره هنر دینی و به‌ویژه هنر اسلامی سوالات متعددی در کانون هنرپژوهی معاصر قرار دارد. یکی از این سوالات درباره چیستی مبانی هنر دینی است. این سوال از آن حیث مهم است که با وجود برخی نوشته‌های معاصر که معتقدند این مسئله در نزد متفکران مسلمان در سده‌های پیش مطرح نبوده است، دیرینه‌ای قوتمند دارد. مقاله در پی پاسخگویی به این پرسش دو منظر مختلف را مقایسه کرده است: دیدگاه ملاصدرا به‌عنوان بزرگ‌ترین فیلسوف مسلمان در سده‌های اخیر و بورکهارت، فیلسوف معاصر غربی، که با علاقه و جدیت به هنرپژوهی فلسفی در هنر اسلامی پرداخته است. حاصل این مقایسه چنانکه خواهیم دید، نتایج مشترک در نگاه توحیدی و تمرکز بر حیث وجودی هنر، با دو روش‌شناسی متفاوت است: روش پدیدارشناسی در بورکهارت، که آشکارگی وجود را به‌مثابه چیستی هنر در لابه‌لای جلوه‌ها، رنگ‌ها و مقدارها در آثار هنر اسلامی گزارش می‌کند؛ و روش سلوک حکمی صدرا که مساوقت وجود و زیبایی را در نگاه هنرمند و ناظر هنر اسلامی تحلیل می‌کند.

The Basis of Religious Art From the viewpoints of Sadr alMuta’allihin and Burkhart

There exist numerous questions about religious art – especially Islamic art –at the heart of contemporary art studies. One of these questions regards the quiddity of the principles of religious art. The importance of this question derives from the fact that contrary to the stance taken by some contemporary works that believe this issue has not been discussed by Muslim thinkers in the previous centuries, it has a deeprooted history. To address this problem, the article at hand compares two different viewpoints, namely the viewpoint of Mulla Sadra as the biggest Muslim philosopher in recent centuries and the stance of Burkhart, the contemporary Western philosopher who has examined enthusiastically and seriously the philosophical art domain within the Islamic art. As we will see, this comparison brought about common results originating from the monotheistic view as well as an emphasis on the existential aspect of art, but through two different methodologies. While Burkhart uses phenomenology to report the representation of existence – as the quiddity of art – through the displays, colors, and quantities in the Islamic artworks, Mulla Sadra adopts an attributive path that focuses on the equality of existence and beauty in the eyes of Islamic art performers and beholders.