نگاهی به کوشش آلوین پلانتینگا برای پاسخ به ایراد فروید دربارۀ منشا باور به خدا

فروید بر اساس مبانی روانکاوانۀ خود تحلیلی از منشا دین و کارکرد آن به‌دست داد که بر روی طیفی وسیع از متفکران سدۀ بیستم تاثیرگذار بود. این تاثیرات اغلب نقش سلبی داشتند. از این‌رو اغلبِ دینداران یا تحلیل فروید را رد کرده‌اند یا با دیدۀ تردید به آن نگریسته‌اند. پلانتینگا از جملۀ متفکرانی است که دیدگاه به‌نسبت ویژه‌ای دربارۀ تحلیل فروید داشت. در این مقاله ابتدا تحلیل فروید از منشا و کارکرد دین را به‌اختصار توضیح داده‌ایم. سپس رای پلانتینگا را در آن زمینه نقل کرده و در نهایت امر نشان داده‌ایم که توجه پلانتینگا به فروید، چه نقشی در شکل‌گیری معرفت‌شناسی دینی پلانتینگا ایفا می‌کند، به این‌صورت که یکی از انگیزه‌های اصلی پلانتینگا در طرح نظریۀ پایه بودن باور به خدا و حس الوهی و همچنین نظریۀ تضمین، مواجه نشدن با ایرادهایی است که فروید مطرح کرد. اما بررسی معرفت‌شناسی دینی پلانتینگا نشان می‌دهد که راه‌حل او بسنده نیست و ایراد فروید با روشی که پلانتینگا در پیش گرفت، رفع‌شدنی نخواهد بود.

A Look at Alvin Plantinga’s Attempt to Answer Freud’s Doubt on the Origin of Belief in God

Based on his psychoanalytic principles, Freud provided an analysis of the origin and function of religion that influenced a wide range of twentiethcentury thinkers. These influences often played a negative role, so most religious people either rejected Freud’s analysis or viewed it with skepticism. Plantinga is one of the thinkers who adopt a relatively special view to Freud’s analysis. In this article, we first briefly describe Freud’s analysis of the origin and function of religion. We then present Plantinga’s view on Freud’s analysis, and finally show what role Plantinga’s attention to Freud plays in the formation of Plantinga’s religious epistemology. That is, one of Plantinga’s main motives in discussing the theory of the fundamentality of belief in God, sensus divinitatis, and the theory of warranted belief is to avoid facing the doubt raised by Freud. However, a study of Plantinga’s religious epistemology shows that his solution is not adequate, and that Freud’s doubt cannot be answered through the way Plantinga has adopted.