نقش فطرت در حرکت استکمالی انسان

کاوش در باب فطرت و نقش عقل و خرد به‌عنوان کانون این قلمرو در مکاتب گوناگون، ابعاد مختلفی دارد. از بررسی این ابعاد گوناگون چنین برمی‌آید که فطریات مربوط به حوزۀ ادراک و شناخت، اصول و مبادی شناخت و تفکر بشر را تشکیل می‌دهد و موجب تمایز فطرت از طبیعت و غریزه می‌شود، تفاوتی که از سنخ اختلاف تشکیکی و ناشی از تفاوت در مراتب وجودی موجودات است. هرگونه تردید در این اصول و مبادی تفکر، بنای معرفت بشری را به چالش می‌کشد. از دیدگاه قرآن نیز معرفت فطری با دو حوزۀ وجود انسان (عقل و خرد، دل و روان) ارتباط دارد و از این دو سرچشمه می‌جوشد. از این‌رو اساس سنت دینی را بنیان ثابت و مشترک انسانی (فطرت او) تشکیل می‌دهد؛ یعنی حیات انسانی هم مدار ثابتی دارد و هم در مدار ثابت خود، پیوسته در تحول و تکامل است. آن مدار ثابت همانا انسانیت اوست که بر محور فطریات او استوار است. این خلقت ویژۀ انسان، او را به‌سوی مبدا و منشا کمالات فرامی‌خواند. حرکت تکاملی انسان از «خود»، یعنی خود ملکوتی، رحمانی و فطری انسان آغاز می‌شود با دیدار الهی پایان می‌یابد. لازمۀ چنین حرکت استکمالی جوهری، فقرشناسی وجودی، مجاهدۀ مستمر با خواهش‌های نفسانی و مراقبت کامل، نوسازی معنوی مداوم، بازشناسی و بازیابی همیشگی، هدفشناسی و هدفداری است. بدیهی است حرکت و شدن از خود به‌سوی خدا در حقیقت رسیدن به خود برتر و تکامل‌یافته و توسعه بخشیدن به حقیقت وجودی خود است و انسان متحرکِ متکامل، انسان به خود‌رسیده و کمال‌یافته و سعادتمند است.

The Role of Innate in the Movement of Human Evolution

Exploring innate and the role of reason and wisdom as the center of this realm in different schools have different dimensions. Examining these various dimensions, it appears that the instincts of the realm of perception and cognition constitute the principles and foundations of human cognition and thought, and that innate distinguishes nature and instinct, a difference which is of the type of organizational difference, and due to the difference in the existential levels of beings. Any doubt about these principles and principles of thought challenges the foundation of human knowledge. From the Qur’an’s point of view, natural knowledge is related to two areas of human existence intellect and wisdom, heart and mind and boils from these two sources. Hence, the basis of religious tradition is the fixed and common human foundation that is, his nature ; That is to say, human life has both a fixed orbit and is constantly evolving in its fixed orbit. That fixed circuit is his humanity, which is based on his instincts. This special creation of man calls him to the origin and source of perfection. The evolutionary movement of man begins with the self, that is, the heavenly, compassionate, and natural self of man, or the divine visit ends. The necessity of such a movement is substantial evolution, existential poverty, continuous struggle with carnal desires and complete care, continuous spiritual renewal, constant recognition and recovery, purposefulness. It is obvious that moving from oneself to God is in fact the attainment of a superior and evolved self and the development of one’s existential truth, and the perfect moving human being is a mature and perfected human being.