ساحت‌های اخلاق در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر رویکرد حکومت دینی

جمهوری اسلامی ایران بر مبنای نظریه‌ای دینی شکل گرفت و قانون اساسی آن نیز بر پایه‌های مفاهیمی دینی مانند توحید، عدالت، امامت و معاد تدوین شد. از سوی دیگر قانون اساسی بستر تنظیم نهادهای بنیادین و ارزش‌های اولین و تضمین‌کننده آزادی‌های شهروندان است. هرچند در نگاه اول قانون اساسی سندی حقوقی محسوب می‌شود و دارای کارکردهایی از جنس هنجارهای قانونی است، شاهد حضور و بروز آموزه‌های اخلاقی (که اغلب از جنس آموزه‌های اخلاقی در دین هستند) در این سند برتر هستیم. این آموزه‌ها هم به‌عنوان شروطی برای زمامداران تلقی و هم تحدیدی بر صلاحیت آنان محسوب می‌شود و هم معیاری برای ارزیابی زمامداری. در این مقاله برآنیم تا با رویکردی اخلاقی، هم به اصل فلسفۀ وجودی قانون اساسی و هم به اصول مندرج در آن نگاهی بیفکنیم و نشان دهیم که آموزه‌های اخلاقی هم به‌طور صریح و هم غیرصریح در قانون اساسی جاری بوده و به‌عنوان پشتوانه‌ای در درون آن ساری است و حتی می‌توان تفسیری اخلاقی از نهادهایی مانند قانون اساسی و تفکیک قوا بیان کرد.

The Domains of Ethics in the Theocratic Constitution of the Islamic Republic of Iran

The Islamic Republic of Iran was established based on a religious theory and its constitution was also developed based on religious concepts such as the Unity of God, Justice, Imamat, and Resurrection. On the other hand, the constitution sets the ground for the organization of the essential institutions and primary values, and guarantees the citizens’ freedoms. Although at first glance the constitution is considered a legal document with legally normative functions, we can now see the appearance of ethical points – mostly religionbased – in this supreme document. These ethical points can be considered as conditions for the rulers, a clarification of their required qualifications, and standards for the evaluation of their governance. Adopting an ethical approach, the article at hand aimed at investigating the basic existential philosophy of the constitution as well as the principles mentioned in it, and tried to show that ethical teachings exist explicitly and implicitly in the constitution of the Islamic Republic of Iran and continue to support it. It is even possible to give in an ethical interpretation of institutions such as the constitution and the separation of powers.