نسبت ایمان و عقل از منظر نجم‌الدین رازی

مقاله حاضر با هدف یافتن نسبت معرفتی میان ایمان و عقل و نهایتا سنجش میزان عقلانیت از منظر نجم‌الدین رازی پژوهش شده است، ایمان و عقل در نگاه وی به ابزار معرفت‌شناسی می‌مانند و گوهر عقل یا روح رحمت للعالمین با اوصاف متعددش جوهری است نورانی با اعتبارات ملک، نور و قلم. آن‌گاه معرفت عقلی مرتبه‌ای از مراتب وصول به علم توحید بوده و جایگاهی برای رسیدن به معرفت شهودی است که در عالم معقول کاربرد دارد و معرفت نجات‌بخش هنگامی است که بناء عقل انسان، مطلع نور ایمان باشد تا نبوت انبیاء مقرر شود. گوهر ایمان معدنی است که جایگاه آن طور دوم قلب بوده و تکیه بر عقلانیت رهگذری برای ایمان‌گرایی است که اثر تابش نور ایمان بر دل، تصدیق نام دارد. تصویری که رازی از نسبت ایمان و عقل ترسیم کرده، عقلانیتی متعادلانه و تلفیقی، میان عقل‌گرایی حداکثری و انتقادی توامان با ایمان‌گرایی است که در تعیین اعتبار یا عدم اعتبار نظام‌های اعتقاد دینی در فلسفه دین نقش موثر دارند و تعامل آن‌دو، عامل ارائه درست دین و مانع آسیب‌های درونی و بیرونی است. این‌ همه، نظر به تطبیق آراء وی با رویکردهای فراگیر ایمان و عقل استخراج شده است.