ارائه روش نگاشت شناختی زی-آر نامبر برای مدل سازی روابط علّی استراتژیها (مورد مطالعه: سازمان بیمه سلامت ایران)

همواره در مسائل کیفی و غیرعددی و خبره محور با طیفی از ابهام، عدم اطمینان و ریسک در متغییرها مواجه هستیم. ریشه این ابهام می تواند در خود متغییر و یا سایر متغییرهای مرتبط با آن و اظهارات خبرگان باشد. نگاشت ادراکی فازی یکی از مدل های رایج برای شناخت بهتر مسائل است که به ارتباط علت و معلولی بین متغییرها توجه می کند. زمانی که با مسئله های سرکارداریم که داده های عددی مرتبط با آن در دسترس نباشد و یا ماهیت خود مسئله کیفی باشد، نگاشت ادارکی بوسیله اظهار نظر خبرگان ساخته می شود. یکی از مشکلات استفاده از مدل رایج نگاشت ادراکی در نظر نگرفتن عدم اطمینان، ریسک و خطا در اظهار نظر های خبرگان می باشد. این ایراد کیفیت و اعتبار مدلهای ایجاد شده در مسائل پیچیده را تحت تاثیر قرار می دهد. در این مقاله بمنظور کمک به درک صحیحی از مسئله و رفع عدم اطمینان، ابهام و ریسک در اظهار نظر خبرگان در خصوص متغییرها و ارتباطات علت ومعلولی بین آنها از رویکرد ترکیبی زی نامبر و آر نامبر در نگاشت ادراکی فازی استفاده شده است. روش پیشنهادی در این مقاله با لحاظ کردن خبرگان خوشبینانه، بدبینانه و بی طرف به مدل سازی روابط علت و معلولی میان استراتژی های موثر بر توانمندسازی افراد در نظام سلامت پرداخته است. رویکرد پیشنهادی این پژوهش می تواند بعنوان یک روش پشتیبان تصمیم در مسائلی که ماهیت کیفی داشته و خبره محورند موثر باشد.

Introducing R& Z-number cognitive map method for modeling the causal relationships of strategies (Case study: Iran health insurance organization)

We always face a range of ambiguity, uncertainty and risk in variables in qualitative, nonnumerical and expertcentered issues. The root of this ambiguity can be in the variable itself or other variables related to it and the statements of experts. Fuzzy cognitive mapping is one of the common models for better understanding of problems that pays attention to the causeandeffect relationship between variables. When dealing with problems where the numerical data associated with it are not available or the nature of the problem is qualitative, perceptual mapping is made by experts. One of the problems of using the common cognitive mapping model is not considering the uncertainty, risk and error in the opinions of experts. This problem affects the quality and validity of models created in complex problems. In this paper, in order to help understand the problem correctly and eliminate uncertainty, ambiguity and risk in experts’ comments on variables and causeandeffect relationships between them, the combined approach of Znumber and Rnumber in fuzzy cognitive mapping has been used. The proposed method in this article, by considering optimistic, pessimistic and neutral experts, has modeled the causeandeffect relationships between strategies affecting the empowerment of individuals in the health system. The proposed approach of this research can be effective as a decision support method in issues that are qualitative and expert in nature.