بررسی و تحلیل رابطه خوشه ای شدن صنعتی و ارتقاء ظرفیت های یادگیری (مورد مطالعه: خوشه‌های صنعتی مبلمان و چاپ و نشر در شهر قم)

رویکرد خوشه های صنعتی، یکی از رویکردهای موفق در زمینه توسعه ی منطقه ای است که با فراخوانی همجواری های کالبدی، اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی و نهادیِ فضای پیرامون، ارتقاء ظرفیت های یادگیری در محیط شهری و منطقه‌ای را موجب می‌شود. هدف مقاله حاضر، سنجش چگونگی رابطه میان خوشه ای شدن صنعتی و ارتقاء ظرفیت های یادگیری، در صنایع مبلمان و چاپ و نشر کلان شهر قم است. روش تحقیق در مقاله حاضر پیمایشی و رویکرد حاکم بر آن کاربردی بوده و حجم نمونه تحقیق بر اساس جدولِ «حداقل اندازه ی نمونه برای جامعه‌ی آماری» (94 بنگاه در صنعت مبلمان و 90 بنگاه در صنعت چاپ و نشر) و روش نمونه گیری احتمالی طبقه بندی شده تعیین شده و روایی ظاهری، روایی محتوایی و پایایی سازه های آزمون به ترتیب با استفاده از نظر کارشناسان، آزمون کرویت بارتلت و kmo و آزمون آلفای کرونباخ مورد تائید قرار گرفته است. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه ی 10 سوالی ظرفیت های یادگیری و پرسشنامه 36 سوالی برای شاخص های خوشه صنعتی می باشد. داده ها از طریق تحلیل همبستگی پیرسون تحلیل شد. یافته ها نشان داد که در خوشه صنعتی چاپ و نشر، همجواری های اجتماعیفرهنگی و اقتصادی و در خوشه صنعتی مبلمان، تنها همجواری اجتماعی-فرهنگی با و خصوصیات عمومی بنگاه های هر دو صنعت (سطح تحصیلات مدیر/مالک بنگاه، تعداد شاغلین، قدمت بنگاه و متوسط میزان فروش سالانه ی بنگاه) با ارتقاء ظرفیت های یادگیری رابطه ی معنادار دارند. علاوه بر این به نظر می‌رسد که همجواری های نهادی، کالبدی، و اقتصادی در صنعت مبلمان و همجواری های کالبدی و نهادی در صنایع چاپ و نشر در ارتقاء ظرفیت های یادگیری خوشه‌های صنعتی فوق نقش ضعیفی دارند. توصیه تحقیق این است که برای موفقیت بیشتر این خوشه‌ها و ارتقاء ظرفیت‌های یادگیری و در نهایت تحریک توسعه منطقه‌ای نیاز است تا همجواری های نهادی، کالبدی، اقتصادی و فرهنگی اجتماعی این صنایع تقویت گردد.

The Investigation and Analysis of Relationship Industrial Clustering and the improvement of Learning Capabilities in the Printing / Publishing and Furniture Industries in Qom Metropolis

The industrial cluster approach is one of the successful approaches for regional development, Causes the improvement of learning capabilities in the urban and regional environment, using physical, socialcultural, economic and institutional proximities of the surrounding environment. This paper aims to The Investigation and Analysis of Relationship Industrial Clustering And the improvement of learning capabilities in the Printing / Publishing and Furniture Industries in Qom’ Metropolis. This is a surveybased study (184 completed questionnaires) whit applied approach which required information gathered through the library study and fieldwork. The Study’s sample size is based on the “minimum sample size for population table” ( 94 firms in the furniture industry and 90 firms in the publishing industry) and “Stratified random sampling method”. Furthermore, apparent validity, content validity and reliability of test are verified by “using experts”, “KMO and Bartlett’s sphericity test” and “Cronbach’s alpha test” respectively. Research instruments include learning capability questionnaire with 10 items and institutional cluster proximities with 36 items. Using Pearson correlation, data obtained by questionnaires are analyzed. Findings indicated that: printing/ publishing industry cluster with socialcultural and economic proximities industrial cluster furniture with only socialcultural proximity and general characteristics of both industrial firm’s (education manager/owner firms, the number of workers, the age of establishing and average annual sales of the firm) indicate a significant relationship between improvement of learning capabilities. Moreover, it seems that institutional, physical and economical proximities in the furniture industry and institution, physical proximities in printing/publishing industry haven’t a significant role in the learning capabilities enhancement. This study recommends that proximities of institutional, physical, economic, socialcultural industries should be strengthened for the success of these clusters and improvement of learning capabilities and finally stimulates regional development.