پیامدهای اجتماعی - فرهنگی تصادفات رانندگی«مطالعۀ کیفی تروما از فرد تا جامعه»

حوادث ترافیکی در ایران، وضعیت بسیار نگران‌کننده‌ای دارند. هرساله بیش از شانزده هزار کشته و ده برابر این تعداد، مصدوم و میلیاردها تومان خسارت حوادث جاده‌ای نشانگر وسعت تلفات فیزیکی و هزینه‌‌هایی‌‌ است که بر جامعۀ ایران تحمیل می‌‌شود. بیشتر پژوهش‌ها، این حوادث را از منظر علل و با نگاهی عینیت‌‌گرایانه و آماری دنبال می‌‌کنند؛ اما آنچه در این میان کمتر موردتوجه قرار گرفته، جنبه‌‌های اجتماعی و فرهنگی‌‌‌‌ای است که گریبان‌‌گیر حادثه‌‌دیدگان می‌‌شود. هدف این مقاله، بررسی پیامدهای اجتماعی -‌‌ فرهنگی تصادفات رانندگی است و با روشی «کیفی» و «مصاحبه» با مصدومان ناشی از این تصادفات، تلاش دارد ابعاد پنهان آن را روشن سازد. نتایج حاصل از این پژوهش نمایانگر طیف وسیعی از آسیب‌‌هاست که از سطوح خرد تا سطوح کلان جامعه را دربرمی‌گیرد. مهم‌ترین این پیامدها در سطح خرد که همان قربانیان و مصدومان حوادث هستند شاملِ سبک زندگیِ اجباری، افزایش احساس آنومی، افزایش فشار و استرس‌‌های روانی، تضییع حقوق فردی، تزلزل موقعیت شغلی و تحصیلی، زیان‌های مالی و هویتی، کاهش سرمایۀ اجتماعی و نظایر آن می‌‌شود؛ همچنین مهم‌ترین این پیامدها در سطح میانه یا خانواده شاملِ فشارهای چندجانبۀ اقتصادی، جانی و روانی به اعضای خانواده، بحران سرپرستی خانواده، تزلزل ساختار خانواده، ناامنی روانی و اقتصادی خانواده، تنزل پایگاه اجتماعی - اقتصادی خانواده و نظایر آن می‌‌شود و در سطح کلان، پیامدهایی چون خسارات اقتصادی سنگین به دولت، قانون‌شکنی و قانون‌‌گریزی اجتماعی، کاهش متوسط سن امید به زندگی، هدررفتن مهارت‌‌ها و تخصص‌‌ها، افزایش هزینه‌‌های کنترل و نظارت پلیسی، کاهش قشر مولد و افزایش قشر ناتوان را دربرمی‌گیرد. حاصل این پیامدها، ترومای اجتماعی - فرهنگی است که به‌شکل پنهان جامعه را به مخاطره می‌اندازد.