بررسی کیفی زمینه های اقدام به تخلفات رانندگی در جاده ها (مطالعة موردی رانندگان جاده ای در استان کرمانشاه)

زمینه و هدف: تصادفات جاده‌ای در ایران، پنج برابر کشورهای صنعتی بوده و ایران از این نظر در سطح جهان دارای مقام چهارم است. پژوهش‌های انجام‌شده، تاییدکنندۀ سهم بیشتر عوامل انسانی در بروز تصادفات جاده‌ای نسبت به سایر عوامل‌ هستند. با توجه به اینکه تخلف از قانون، تبعاتی برای متخلف دربردارد، در این مطالعه دلایل و زمینه‌های مبادرت رانندگان به آن، باوجود وقوف نسبت به تبعات تخلف از قانون جستجو می‌شود.روش: این پژوهش به روش کیفی انجام ‌شده است و طی آن با استفاده از روش نظریۀ بنیانی، به مطالعۀ لایه‌های مختلف عوامل بسترساز تخلفات رانندگی رانندگان جاده‌ای استان کرمانشاه پرداخته ‌شده است. در این راستا سه پاسگاه پلیس‌ راه که از محورهای پر تصادف استان کرمانشاه بودند، به‌عنوان حوزۀ موردمطالعه انتخاب شدند. مشارکت‌کنندگان شامل افرادی هستند که اولاً حداقل در سه‌ماهۀ‌ اخیر مرتکب تخلفات جاده‌ای شده بودند و ثانیاً به بازگویی تجربیات خود در زمینۀ‌ قانون‌گریزی تمایل داشتند. درمجموع، 61 مصاحبۀ انفرادی و سه بحث گروهی متمرکز صورت گرفت.یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که تخلفات رانندگی در ذهن افراد اقدام‌کننده، رفتاری اعتراضی، اکتسابی و رقابتی است که ریشه در مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد. هفت عامل، زمینه‌های تخلفات جاده‌ای رانندگان را فراهم می‌کنند که عبارتند از: فقر فرهنگی و آموزشی راننده، نامساعدبودن شرایط جسمی و روحی راننده، مساعدبودن شرایط مالی راننده، کاستی‌های موجود در قوانین راهنمایی و رانندگی، اقدامات و برخوردهای نامناسب ماموران راهنمایی و رانندگی، نامناسب‌بودن امکانات جاده‌ای ازلحاظ کمّیت و کیفیت و وجود ذهنیت منفی و رقابتی در راننده.نتایج: این پژوهش نشان داد که سهم عوامل انسانی در بروز تخلفات رانندگی، جدای از سهم سایر عوامل قابل‌بررسی نیست و عوامل مختلف به‌صورت منظومه‌ای عمل می‌کنند.