استانداردسازی مقیاس روان‌شناسی رانندگی با تاکید بر نظریۀ سوال پاسخ: کاربرد مدل پاسخ مدرّج چندبعدی

زمینه و هدف: مقیاس روان‌شناسی رانندگی به‌منظور سنجش میزان اضطراب و رفتارهای پرخاشگرانه حین رانندگی با اتومبیل ساخته شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی این مقیاس به‌عنوان ابزاری به‌منظور اندازه‌گیری میزان اضطراب و رفتارهای پرخاشگرانۀ رانندگان انجام شد. روش: جامعۀ آماری این پژوهش عبارت بود از کلیۀ رانندگان تاکسی شهر تهران که 300 نفر به روش در دسترس به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل مقیاس روان‌شناسی رانندگی، چک‌لیست نشانه‌های اختلالات روانی (90scl-) و میزان تخلفات رانندگی افراد گروه نمونه در سه ماه اخیر بود. برای بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی به تعیین روایی محتوایی، روایی ملاکی، روایی سازه و همچنین پایایی پرداخته شد. یافته‌ها: روایی محتوایی از طریق ضریب توافق توسط پنج متخصص برابر 0/62 به دست آمد و موردِتایید قرار گرفت. در مورد روایی ملاکی، همبستگی نمرات خرده‌مقیاس‌ها با میزان تخلفات سه‌ماهۀ اخیر، 0/39 و 0/42 و با نمرات خرده‌مقیاس‌های 90scl- 0/48 و 0/53 به دست آمد که در سطح 0/01 معنادار بودند. در تحلیل عاملی اکتشافی، سوال‌ها روی دو عامل بار شدند و تحلیل عاملی تاییدی، این مدل دوعاملی را تایید کرد. همسانی درونی بین سوال‌ها، عوامل و کل مقیاس مناسب بود. نتایج و پیشنهادها: نتایج تجزیه‌وتحلیل مدل پاسخ مدرّج چندبُعدی نشانگر برازش مناسب مدل با داده‌ها و مقدار مطلوب مولفه‌های مدل بود که آگاهی‌دهندگی بالایی را برای مقیاس فراهم کرده است. این مقیاس دارای ویژگی‌های روان‌سنجی مطلوبی برای جامعۀ رانندگان شهر تهران است و از آن می‌توان برای اندازه‌گیری میزان اضطراب و رفتارهای پرخاشگرانه حین رانندگی استفاده کرد