ترکیب اتحادی از منظر صدرالدین دشتکی

صدرالدین دشتکی، مبدع نظریۀ ترکیب اتحادی، معتقد است که هر ترکیب حقیقی اتحادی است. در این مقاله نخست بر پایة حاشیة قدیم و حاشیۀ جدید وی بر شرح تجرید قوشچی، دیدگاه او را دربارة چیستی و ویژگی‌های ترکیب اتحادی تقریر کرده‌ایم. او معتقد است در ترکیب اتحادی اجزای مرکب وجود بالفعلی ندارند و کثرت آنها تنها تحلیلی عقلی است. در گام بعد دو استدلال وی را به سود اتحادی بودن برخی ترکیب‌ها صورت‌بندی کرده‌ایم. در استدلال نخست، وی از حقیقی بودن ترکیب در موالید ثلاث و بالقوه بودن اجزای آنها اتحادی بودن را نتیجه گرفته است. استدلال دوم مبتنی بر صحت حمل میان اجزا و مرکب است. سپس سه اشکال بر این نظریه و پاسخ دشتکی بدان‌ها را بیان کرده‌ایم. در ضمن پاسخ به اشکال‌ها، دشتکی علیت صورت برای ماده را علیت تحلیلی و اجزای مرکب اتحادی را غیرمستقل‌الوجود معرفی می‌کند. در بخش پایانی، عباراتی از بهمنیار را، که دشتکی بدان استشهاد کرده و می‌تواند از پیشینه‌های نظریۀ ترکیب اتحادی باشد، بررسیده‌ایم.

dashtaki on unified composition

sadr al-din dashtaki, the innovator of the theory of unified composition, believes that any true composition is unified. in this paper, based on his old and new commentaries on quschchi’s commentary on tajrid, we have outlined his view of the nature and characteristics of unified composition. in the next step his two arguments in favor of the unity of some compositions have been formulated, and then three objections to this theory and dashtaki’s responses have been demonstrated. importantly he demonstrates that the whole and it’s parts can be predicated to each other, so they are unified. he also believes that form and matter are unified and form is the analytic cause of matter; and parts of a unified composition do not exist independently from the composition itself. in the final section we have examined some phrases of bahmanyar’s al-tahsil, which dashtaki has relied on in his theory and could be one of the backgrounds of this theory.