بررسی دیدگاه فلسفه اخلاقی عضدالدین ایجی

مشهور دیدگاه اخلاقی ایجی را مانند دیگر اشاعره در زمره نظریه امر الهی می‌دانند؛ اما وی، حسن و قبح اخلاقی را منحصر در حسن و قبح به معنای استحقاق مدح و ذم شارع نمی‌داند و به معنای نقص و کمال و مصلحت و مفسده داشتن نیز می‌پذیرد، بنابراین، می‌توان وی را بر اساس معنای حسن و قبح شرعی، غیرواقع‌گرا و بر اساس معنای حسن و قبح عقلی، واقع‌گرا معرفی کرد. او ارتباط منطقی میان معانی حسن و قبح اخلاقی قائل نیست، اما برهان‌پذیری را در حسن و قبح عقلی می‌پذیرد. به نظر می‌رسد وی راه شناخت معانی گوناگونِ حسن و قبح اخلاقی را بیان نکرده است و دلیل او بر ارتباط منطقی نبودن میان معانی یادشده، مخدوش به نظر می‌رسد زیرا او اجبار الهی را دلیل این عدم ارتباط می‌داند درحالی‌که می‌توان با ابتنای اراده تشریعی خدا بر اراده تکوینی وی، ارتباط منطقی را تبیین کرد.

Review of the Viewpoint of Azod al’Dīn Īji’s Moral Philosophy

The Famous thinkers, explains Īji’s view of ethics, like other Ash’arites, as one of divine command theory, But he does not consider moral good and evil to be limited to the meaning of the merit of praising the Shari’a and blame, sometimes also means perfection and imperfection or expediency and corruption. According to Īji’s moral ontology, it can be attributed to him that he is realist based on the promise to reason good and evil and he is subjectivist based on the promise to religious good and evil. Although he does not make a logical connection between good and evil moral meanings, he accepts Argument ability for meaning of reason good and evil. his reason for not communicating logically between these meanings, which is God’s compulsion, seems invalid because, if explained logically, God’s legislative will is based on God’s creative will, and it will not be forced by a nongod.