والنتینیه و آموزۀ مونیستی

گنوستیسیزم مشربی باطنی است که غالب پژوهشگران، اعتقاد به ثنویت را یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن می‌دانند، چرا که تضاد میان خیر و شر (نور و ظلمت) و شکاف میان آفرینندگان این دو قلمرو، تا بدانجا پیش می‌رود که غالب گنوسی‌ها معتقد بودند که نه تنها خدای متعال جهان را خلق نکرده، بلکه از آن بی‌خبر است. اما جنبش والنتینیه به عنوان بزرگترین و تاثیرگذارترین جریان گنوسی، از تفکر ثنوی به دور بوده و تصویری مونیستی از خدا ارائه می‌دهد. والنتینوس نیز مانند سایر گنوسی‌ها با تفکیک قدرت مطلق از خدای خالق، جهان مادی را حاصل فعل خدایی فرودست می‌داند، اما حوزۀ قدرت دمیورژ را نه قلمرویی مستقل، بلکه در ذیل قلمروی قدرت مطلق قرار می‌دهد و بدین‌ترتیب مسیری را پیش می‌گیرد که به دور از ثنویت گنوسی است. در این مقاله با روش تحلیل محتوا تلاش شده است تا دلایل لازم برای روشن شدن تفکر مونیستی والنتینیان ارائه شود.

Valentine and the monistic doctrine

Gnosticism is an esoteric movement that most scholars consider the belief in dualism as one of its most important attributes, because the contradiction between good and evil (light and darkness) and, the divide between the creators of these two realms, forms the basis of many of the gnostic thoughts. But according to the existing documents, Valentina, as the greatest and most influential gnostic movement, is far from dualistic thought, providing a monistic picture of God. Like the other Gnostics, Valentinus, with the separation of absolute power from the Creator God, sees the material world as the result of act of lower God. But the domain of the power of demiurge is not an independent realm, but under the realm of absolute power, and thus provides a path that is far from gnosis duality. In this paper, the content analysis method has been tried to provide the reasons for clarifying Valentinian’s monistic thinking.