جعفر خُلدی صوفیِ ناشناخته مکتب بغداد

مکتب بغداد مهم‌ترین مکتب در میان صوفیه بوده است و هم‌چنان تا روزگار ما مشایخ بغداد و اقوالی که از آنان باقی مانده است بر تصوف و عرفان اسلامی تاثیرگذارند. درباره برخی از مشایخ بغداد پژوهش‌هایی صورت گرفته است (از جمله جنید و حلاج و شِبْلی)، ولی برخی دیگر از مشایخ که اهمیت کم‌تری نیز نداشته‌اند کماکان در بوته فراموشی هستند. یکی از مشایخ بزرگ مکتب بغداد ابومحمد جعفر بن محمد خُلْدی بغدادی معروف به جعفر خُلْدی است که در تصوف از شاگردان اصلیِ جنید بغدادی به شمار می‌رود و در عین حال محدّثی بزرگ بوده است. از همه این‌ها مهم‌تر این است که با وجود اینکه در آن عصر همه یا بیشتر مشایخ صوفیه، دست‌کم در ظاهر، از اهل‌سنت بوده‌اند، جعفر خُلْدی گرایش‌های خاصی به اهل‌بیت و پیروان آن‌ها داشته است. با توجه به اینکه در زبان فارسی حتی یک مقاله مستقل درباره جعفر خلدی وجود ندارد (به‌جز دو مدخل «خلدی» در دانشنامه جهان اسلام و دایرهالمعارف بزرگ اسلامی که مشحون از اطلاعات نادرست یا ناکافی درباره خلدی است)، مقاله حاضر را می‌توان فعلاً شناخت‌نامه‌ای مختصر درباره این عارف بزرگ دانست که لازم است در مقالاتی دیگر به اندیشه‌ها و آثار او به‌تفصیل پرداخته شود.