بررسی تطبیقی کارکرد عقل در کلام فلسفی و تفکیکی

کارکردها و چگونگی کاربست عقل از مسائل مهم روش‌شناختی در حوزه علم کلام و معارف اعتقادی است. در تاریخ علم کلام شیعه، عقلگرایی، بویژه عقل فلسفی را می‌توان رویکرد غالب به حساب آورد. در عین حال در حدود و ثغور و چگونگی کاربست عقل و میزان اعتبار بخشی به آن اختلافاتی رخ نموده است. مقاله حاضر درپی آن است که این مساله را با روش اسنادی – تحلیلی، از منظر کلام عقلی فلسفی و کلام تفکیکی که آن نیز مدعی نوعی عقلگرایی به نام خرد نوری و فطری است بررسی کند. نقش چنین تحقیقاتی در سنجش میزان قوت و ضعف هر یک از دو مدل روشگانی یاد شده و کمک به توسعه و تعمیق منطق علم کلام ضرورت بخش آن است. نتیجه این تحقیق دریافت وجوه کارآمدی افزونتر عقلگرایی اصطلاحی اعم از منطقی و فلسفی در علم کلام و بیان ناراستی‌ها و نارسایی های مدل تفکیکی در این عرصه است.

comparative study of the functions of reason inphilosophical and tafkiki theology

introduction: during the recent decades, several works have beenpublished concerning the two theological schools, namely thephilosophical and tafkiki ones. the present issue studies themethodological similarities and dissimilarities of the above mentinedschools. this comparative model of study is useful to evaluate theoutcomes and shortcomings of each of them and indicates the stage oftheir success in purity, depth and development of theologicalknowledge.method of study: the method of discovery in this issue is biblicaland the method of evaluation is rational analythic.findings: the main finding of this issue is examining betterefficiency of contemplative rationality than the tafkiki,s one intheological studies, and exposition of shortcomings of the latter.conclusion: philosophical theology is more successful thantafkiki,s one, likewise the latter is defeated by the followinsobjections:1. lack of coherence and justifiability,2. disability in fulfilling the main functions of theology, such asdeduction, explanation, justification and defence of religious beliefs,3. it, somehow, causes contradiction between ration, science andreligion,4. it has no success in the purity of religious knowledge.