بررسی توصیفی نقش حروف جر در تنوع معنایی آیات قرآن کریم با تکیه بر رویکرد طرحواره تصویری حرکتی لیکاف و جانسون

اینکه حروف جرّ به طور خاص افزون بر نقش میانجی، به بسط شبکه معنایی کمک می کنند یا نه، پرسشی محوری است. از آنجا که در میان حروف، حروف جرّ به علت رابط فعل و اسم بودن، از جایگاه ویژه ای برخوردارند، فهم رابطه‌ آنها در گرو شناخت دقیق حروف جرّ و آشنایی با کارکردهایمتنوع آنها در سیاق های مختلف است. هدف بررسی سازوکار شکل گیری معنای ذهنی از طریق بررسی معناشناختی نقش طرح واره های حرکتی در حروف جرّ قرآنی است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و چارچوب نظری، نظریه‌ طرحواره های تصویری لیکاف و جانسون است. جستار حاضر در صدد پاسخگویی به این پرسش است که طرحواره های حرکتی حروف جرّ چگونه به روشن داشتِ معانی و بسط آنها در آیات قرآن کمک می کنند؟ بدین منظور ایده‌ کانونی پژوهش این است که طرحواره های حرکتی به مثابه‌ پربسامدترین طرحواره‌ به کاررفته در حروف جرّ مندرج در قرآن کریم، به استخراج طرحواره های تصویری از معانی انتزاعی یاری می رساند. یافته های پژوهش نشان می دهد حرف جرّ از نظر ماهیت چند حالت دارد و معنای نهایی آن را موقعیتی مشخص می کند که حرف در آن به کار می رود. در طرحواره منبع- مسیر- هدف، حروف جر به طور گسترده در آیات قرآن برای نقشه برداری از حوزه های انتزاعی به کار رفته اند و در معنای مکانی- هندسی جهت گیری از مبدا و مقصد به کار می روند.