تبیین و تحلیل جامعه شناختی سکونت‌گاه‌های غیر رسمی شهرک‌های اقماری اطراف شهر کرمان

زمینه و هدف:یکی از ویژگی‌های مهم قرن بیستم تراکم جمعیت در شهرها‌‌، جدایی گزینی اقتصادی اجتماعی در دامن شهرها و ‌شکل‌گیری پدیده ‌حاشیه‌نشینی و گسترش آسیب‌های اجتماعی و شهری ‌‌‌‌‌‌‌‌است‌‌‌. در این پژوهش ضمن بررسی مناطق حاشیه‌نشین شهر کرمان در صدد بررسی وضعیت زیست محیطی، فرهنگی و اجتماعی و مدیریتی بر اساس تحلیل جامعه شناختی سکونت‌گاه‌های غیر رسمی در این مناطق است‌.روش: این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی از نوع تحقیقات ترکیبی (کیفی+کمی) است‌. جامعه آماری این تحقیق در بخش کمی با حجم نمونه (n=380)  از ساکنین مناطق حاشیه‌نشین شهر کرمان و در روش کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختار یافته با 20 نفر از کارشناسان و مسئولین شهری کرمان صورت پذیرفته است. ابزار این تحقیق در روش کمی پرسشنامه محقق ساخته با پایایی 98/0است‌‌‌. تجزیه تحلیل داده‌های کمی با استفاده از نرم افزار آماری spss22 و از آزمون‌های همبستگی (پیرسون) و همچنین برای اطمینان بیشتر از آزمون رگرسیون استفاده شده و داده‌های کیفی کد گذاری و از تحلیل زمینه‌ای استفاده شده است‌.یافته‌ها: بررسی حاکی از آن است که به ترتیب ‌مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر مناطق حاشیه نشین شهر کرمان عبارت است از عامل زیست محیطی با ضریب همبستگی (115/0) و سطح معناداری (021/0)، عامل فرهنگی و اجتماعی با ضریب همبستگی (001/0-) و سطح معناداری (997/0)، عامل مدیریتی با ضریب همبستگی (032/0) و سطح معناداری (403/0)، است‌.نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد مهم‌ترین عوامل موثر در گرایش به مهاجرت به شهرک‌های اقماری اطراف شهر کرمان عبارتند از‌: کمبود و نارسایی امکانات و خدمات درمانی‌‌، کمبود فضاهای گذران اوقات فراغت و عدم احساس امنیت کامل‌‌ است؛ لذا‌‌، به نظر ‌‌‌می‌رسد ارتقاء معیارها و ‌‌‌شاخص‌های شهر سالم در شهرها و شهرک‌‌های جدید و ‌‌‌‌سکونتگاه‌های اقماری با تاکید بر سه شاخص فرهنگی، اجتماعی و مدیریتی ‌‌‌می‌تواند در کاهش گرایش خانوارهای ساکن در ‌‌‌‌سکونتگاه‌های اقماری تاثیر بسزایی داشته باشد‌‌‌.

explanation and sociological analysis of informal settlements satellite towns around kerman city

background and purpose: one of the important features of the 20th century is population density in cities, economic and social segregation in the outskirts of cities and the formation of the phenomenon of marginalization and the spread of social and urban harms‌. in this research, while investigating the marginal areas of father, sar asiyab, sidi and kerman city, it aims to investigate the environmental, cultural, social and management situation based on the sociological analysis of informal settlements in these areas‌.method: this research is of the type of applied research of the type of combined research (qualitative + quantitative) ‌. the statistical population of this research is in a quantitative part with a sample size (n=380) of the residents of the outskirts of kerman and the tool of this research is a researcher-made questionnaire with a reliability of 0‌.98‌. data analysis was done using spss22 statistical software‌. correlation tests (pearson) and regression tests have also been used for more certainty‌. in the qualitative method, a semi-structured interview was conducted with 20 experts and city officials of kerman, using a targeted cluster sampling method until theoretical saturation‌.findings: the study indicates that the most important factors affecting the marginalized areas of kerman city are the environmental factor with a correlation coefficient of (0.115) and a significance level of (0.021), the cultural and social factor with a correlation coefficient of (-0.001) and a significance level of (0.997), and the managerial factor with a correlation coefficient of (0.032) and a significance level of (0.403).conclusion: the results showed that the most important factors affecting the tendency to migrate to satellite towns around kerman city are: lack and insufficiency of medical facilities and services, lack of leisure spaces, and lack of a sense of complete security; therefore, it seems that improving the criteria and indicators of a healthy city in new cities, towns, and satellite settlements, with an emphasis on three cultural, social, and managerial indicators, can have a significant impact on reducing the tendency of households living in satellite settlements.