مبانی نظری انواع مجازات در مغرب زمین و ردپای آن در مجازات‏های ایران (مکاتب کلاسیک و پوزیتیویسم)

حقوق کیفری نیز مانند هر موضوع دیگری، دارای مراحلی از تحولات، افت و خیزها و دگرگونی‏هاست. اندیشمندان در جوامع مختلف به دنبال حل این معما بوده‏اند که چرا عده‏ای از افراد مرتکب جرم شده و هنجارها و قواعد زندگی اجتماعی را نادیده می‏گیرند و حال آنکه بیشتر مردم به این قواعد پای‏بند بوده و به آنها به دیده احترام می‏نگرند.باید گفت اندیشمندان در دوره‏های زمانی متفاوت مجازات جرم و پدیده بزهکاری را از جنبه‏های مختلف بررسی کرده و نتیجتاً نظریه‏های بسیار متنوع و بعضاً متفاوت در ارتباط با نحوه کیفر ارایه داده اند. یکی از دیدگاهها تبیین ماورای طبیعی از جرم است که انسان‏ها به دلیل اعمال ناشایست خویش، از سوی قدرت‏های ماورای طبیعت به واسطه حوادث و مصایب طبیعی مجازات می‏شوند. به دنبال آنها آبای کلیسا متجاوز از هزار سال در اروپا عنوان جرم با گناه را یکی شمرده و صلاحیت اعمال شکنجه‏های هولناک را جهت تسلط بر مجرمان بدست آوردند. در دوران بعدی دیدگاهی با عنوان مکتب کلاسیک در اعتراض به سیاست کیفری حاکم و با ایده‏های عقل باور که ترکیبی از سودمندی مجازات و عدالت مطلق بود در تبیین جرم به وجود آمد و بر این باور بود که کیفر، قبل از هر چیز باید مرتکب را از ارتکاب جرم باز دارد. در این روش برخی مانند «بنتام » نظرات تند و مستبدانه‏تری ارایه داده‏اند. به مرور زمان انتقادات و اشکالاتی بر مکتب کلاسیک وارد شد و منجر به پیدایش مکتب نیوکلاسیک گردید. از ویژگی‏های این مکتب توجه به تفاوت‏های میان اوضاع و احوال مجرمین در وضعیت‏های خاص بود. پس از چندی با پیدایش مکتب اثباتی یا تحققی ایتالیایی در ربع آخر قرن نوزدهم نگرش علمی نسبت به پدیده مجرمانه شکل گرفت و مطالعه علمی پدیده مجرمانه را عهده‏دار شد. دیدگاه اثباتی بر مبنای طرز تلقی جدید خود از پدیده مجرمانه، قایل به طیف متفاوت و متنوعی از مجازات ها و اقدامات تامینی و اجتماعی گردید. در این تحقیق با نگاهی اجمالی نظریه‏های مکاتب کلاسیک و تحققی در خصوص مبانی و اهداف مجازات‏ها تبیین می‏شود و سیر تحول آنها بررسی می‏گردد.