تبیین جامعه‌شناختی عوامل موثر بر گرایش به خشونت سیاسی با تاکید بر موفقیت در ناآرامی و کنترل ناآرامی‌ها (مورد مطالعه: شهروندان شهر تهران)

مقدمه: جامعه ایران متناسب با تحولات ساختاری در مناسبات اجتماعی و باورهای فرهنگی (به‎ویژه در کلان‎شهرها) در شرایط مدرنیته قرار گرفته است و این شرایط، مطالعه در خصوص علل بروز جنبش‎های اجتماعی در ایران را ناگزیر می‌کند. هرچند ظهور و بروز این جنبش ها، امری جدید در کشور نبوده، اما کوتاه شدن دوره های زمانی وقوع این حوادث و از سوی دیگر، خشن تر شدن آنها همراه با دامنه دربرگیری گسترده تر، به چالشی جدی برای مدیران و سیاست گزاران تبدیل شده است. ازاین‎رو، پژوهش حاضر با هدف تبیین جامعه‌شناختی اثر موفقیت در ناآرامی و کنترل ناآرامی‌ها بر گرایش به خشونت سیاسی، سعی دارد به بخشی از متغیرهای اثرگذار بر این حوادث با نگاه علمی بنگرد. روش: تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و روش آن، تبیینی پیمایشی می‌باشد. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه موردمطالعه این تحقیق نیز کلیه افراد 18 سال به بالای ساکن شهر تهران در سال 1399 هستند که حجم نمونه با استفاده از نرم افزار spss sample power، 1009 نفر تعیین شد. نمونه های این تحقیق به روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. پس از جمع‌آوری اطلاعات و ورود داده ها در نرم‎افزار spss، ضریب آلفای کرونباخ برای متغیر خشونت سیاسی 0.78، موفقیت در کنترل ناآرامی‌ها توسط پلیس 0.62 و موفقیت در ناآرامی‌های جمعی توسط کنشگران 0.67 محاسبه شد. همچنین، از روش های آماری نظیر تحلیل تک‌متغیره (شاخص‎های گرایش به مرکز و پراکندگی) و تحلیل معادلات ساختاری استفاده شده است.  یافته‌ها‌: مهم ترین یافته های این پژوهش حاکی از آن است که سن با ضریب (0.14-)، تحصیلات با ضریب (0.125-)، موفقیت در ناآرامی‌های جمعی با ضریب (0.451) و موفقیت در کنترل ناآرامی‌ها توسط پلیس با ضریب (0.639) با خشونت سیاسی ارتباط داشته‌اند. نتایج معادلات ساختاری نیز نشان می‌دهند که متغیرهای موفقیت در کنترل ناآرامی‌ها توسط پلیس، موفقیت در ناآرامی‌های جمعی کنشگران و سن (به صورت غیر مستقیم)، در مجموع 11 درصد از واریانس متغیر وابسته پژوهش (گرایش به خشونت سیاسی) را تبیین می کنند. نتیجه‎گیری: این پژوهش نشان داد با افزایش احساس توانمند بودن نظام و پلیس در کنترل ناآرامی ها، احساس موفقیت در ناآرامی‌های جمعی کنشگران کاهش می یابد.

Sociological explanation of the factors affecting the tendency to political violence with emphasis on success in unrest and control of unrest (Case study: Citizens of Tehran)

Introduction: Iranian society is in the context of modernity in accordance with structural changes in social relations and cultural beliefs (especially in metropolitan areas) and these conditions make it necessary to study the causes of social movements in Iran. The present study aimed to explain the sociological effect of success in unrest and control of unrest on the tendency to political violence. Method:  The present study is explanatorysurvey in terms of the practical purpose of its method. A researchermade questionnaire was used to collect data. The study population of this study is all persons aged 18 and over living in Tehran in 1399. The sample size was determined to be 1009 persons using SPSS sample power software. The samples of this research were selected by multistage cluster method. After collecting information and entering data in SPSS software, Cronbach’s alpha coefficient for the variable of political violence was 0.78, success in controlling riots by police was 0.62 and success in mass riots by activists was calculated to be 0.67. Statistical methods such as univariate analysis (indicators of center orientation and dispersion) and structural equation analysis have been used. Findings: The most important findings of this study indicate that age with coefficient (0.14), education with coefficient (0.125), success in collective unrest with coefficient (0.451) and success in control riots by the police with coefficient (0/639) have been associated with political violence. The results of structural equations also show that the variables of success in controlling riots by the police, success in collective riots of actors, and age (indirectly) explain a total of 11% of the variance of the researchdependent variable (tendency to political violence). Conclusion: By this study we could say that by increasing the sense of empowerment of the system and the police in controlling unrest, the sense of success in collective unrest of actors’ decreases.