تغییرات زمانی کربن زی‌تودۀ میکروبی و سهم میکروبی در تودۀ راش آمیخته (مطالعۀ موردی: طرح جنگلداری دکتر بهرام‌نیا-گرگان)

کربن زی‌توده و سهم میکروبی خاک از شاخص‌های زیستی حساس به تغییرات ایجاد‌شده در بوم‌سازگان‌هاست که در بررسی کیفیت خاک به آنها توجه می‌شود. این پژوهش با هدف بررسی اثر اجرای شیوۀ جنگل‌شناسی تک‌گزینی در سال 1392 بر تغییرات ماهانه و فصلی کربن زی‌توده و سهم میکروبی در تودۀ راش آمیخته انجام گرفت. به ‌این منظور دو تودۀ دخالت‌نشده (تودۀ شاهد) و مدیریت‌شده به‌ شیوۀ تک‌گزینی از جنگل آموزشی پژوهشی دکتر بهرام‌نیای گرگان انتخاب شد. در هر یک از توده‌ها، شش قطعه‌ نمونه (سه قطعه‌ نمونه در زیر تاج‌پوشش و سه قطعه‌ نمونه در روشنه‌هایی با مساحت حدود 400 متر مربع) با ابعاد 3 در 3 متر مستقر شد. نمونه‌برداری از عمق 10-0 سانتی‌متری خاک به‌صورت ماهانه و به‌مدت یک سال در سه نقطۀ تصادفی از قطعات نمونه انجام گرفت و برای هر نمونه کربن زی‌تودۀ میکروبی، کربن آلی، دما و رطوبت خاک تعیین شد. نتایج نشان داد با وجود تغییرات اندک در کربن آلی خاک (4/55-3/01 درصد در تودۀ شاهد و 4/513/4 درصد در تودۀ مدیریت‌شده)، کربن زی‌تودۀ میکروبی و سهم میکروبی در فصول و ماه‎های مختلف سال نوسان زیادی داشتند. در فصول پاییز و بهار بیشینه و در زمستان و تابستان کمینه کربن زی‌تودۀ میکروبی مشاهده شد. میانگین سالانۀ کربن زی‌تودۀ میکروبی در توده‌های شاهد (22/66 ± 933/56 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک خشک) و مدیریت‌شده (22/92 ± 940/44 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک خشک) از نظر آماری مشابه بود. نتایج بیانگر پتانسیل تودۀ مدیریت‌شده در حفظ تعادل پس از اجرای شیوۀ تک‌گزینی و موفقیت در اجرای صحیح این شیوه براساس این شاخص‌های زیستی است.