تحلیل تغییرپذیری پایداری خاکدانه و اجزای ناپایدار مادۀ آلی خاک در توده‌های خالص جنگلی

اثر سه توده توسکای ییلاقی، افراپلت و زربین با سن 28 سال و همچنین عرصه فاقد پوشش بر پایداری خاکدانه و مواد آلی ذره‌ای خاک در جنگل دارابکلای ساری بررسی شد. در هر یک از عرصه‌ها، شش نمونه خاک سطحی با دو عمق 100 و 2010 سانتی‌متری، در مجموع 12 نمونه از هر عرصه، برای تجزیه آزمایشگاهی برداشت شد. به‌منظور بررسی تفاوت یا نبود تفاوت در مقادیر مشخصه‌های مختلف خاک در ارتباط با نوع پوشش‌های جنگلی و عمق خاک از آزمون تجزیه واریانس دوطرفه در قالب طرح فاکتوریل استفاده شد. نتایج بیانگر تغییرپذیری مشخصه‌های فیزیکی و شیمیایی و زیستی خاک شامل جرم مخصوص ظاهری، بافت، رطوبت، ph، هدایت الکتریکی، آهک، کربن، نیتروژن، عناصر غذایی قابل جذب، تعداد و زی‌توده کرم‌های خاکی در سطح عرصه‌های بررسی‌شده بوده است. براساس یافته‌های این پژوهش، جنگلکاری سبب افزایش درصد پایداری خاکدانه، مقدار کربن و نیتروژن آلی ذره‌ای در هر دو عمق مورد بررسی شده است. لایه‌های بالایی و پایینی خاک تحت توده توسکای ییلاقی دارای بیشترین مقادیر مشخصه‌های پایداری خاکدانه (79/3 و 82/4 درصد)، کربن آلی ذره‌ای (4/24 و 3/56 گرم بر کیلوگرم) و نیتروژن آلی ذره‌ای (0/45 و 0/4 گرم بر کیلوگرم) بود و کمترین مقادیر این مشخصه‌ها به‌ترتیب با 50/54 و 52/76 درصد، 1/98 و 1/48 گرم بر کیلوگرم، 0/22 و 0/16 گرم بر کیلوگرم در عرصه فاقد پوشش مشاهده شد. نتایج بیانگر آن است که جنگلکاری با گونه توسکای ییلاقی، سبب پایداری خاکدانه و تقویت مواد آلی ذره‌ای خاک شده و برای احیای عرصه‌های جنگلی تخریب‌یافته پیشنهاد می‌شود.