ارزیابی تغییرات تاج‌پوشش در جنگل‌های زاگرس شمالی و جنوبی (مطالعه‌ موردی: استان‌های کردستان و چهارمحال و بختیاری)

جنگل‌های زاگرس به‌عنوان گسترده‌ترین و مهم‌ترین اکوسیستم‌های جنگلی کشور خدمات اکوسیستمی ارزشمندی دارند. اندازه‌گیری درصد تاج‌پوشش جنگل به‌عنوان یک بخش مهم از آمار جنگل مطرح است. تاج‌پوشش جنگل ارتباط قوی با فرآیندهای اکوهیدرولوژیک داشته و نقش مهمی در برنامه‌های سنجش موجودی جنگل دارد. در این پژوهش، تغییرات درصد تاج‌پوشش در قطعه‌نمونه‌های ثابت واقع در استان‌های کردستان (دوله‌ناو، گاران، بلوه و ساره‌کی) و چهارمحال و بختیاری (گل‌سفید، رحیم آباد، گردنه‌ چری و مورز) به‌ترتیب به‌عنوان نماینده‌ جنگل‌های زاگرس شمالی و جنوبی مورد بررسی قرار گرفتند. در هر استان چهار قطعه‌نمونه انتخاب شدند. در هر قطعه‌نمونه یک‌ هکتاری، نوع و فراوانی گونه‌ها، مبدا و قطر متوسط تاج اندازه‌گیری شد. سپس، تصاویر ثابت از تاج درختان در سال‌‌های 1400 و 1401 برداشت شد. بررسی تغییرات تاج‌پوشش در دو استان نشان از افزایش درصد تاج‌پوشش در سال های مورد بررسی داشت. در دو توده‌‌ جنگلی دوله‌ناو و گاران (کردستان) و رحیم‌آباد (چهارمحال و بختیاری)، تغییرات تاج‌پوشش در دو سال تفاوت آماری معنی‌داری را نشان داد، اما در توده‌‌های جنگلی ساره‌کی و بلوه و گردنه‌ چری، مورز و گل‌سفید اختلاف آماری معنی‌داری مشاهده نشد. همچنین، در هر دو استان، بیشترین افزایش درصد تاج‌پوشش به‌ترتیب با مقادیر 7/746 و 3/97 مربوط به جهت جنوبی بود. با توجه به اهمیت شاخص تاج‌پوشش در اکوسیستم‌های جنگلی به‌ویژه زاگرس، تحلیل‌های دقیق‌ و جامع‌ این شاخص نقش مهمی در برنامه ریزی های مدیریتی ایفا خواهد کرد. نتایج تغییرات دوساله، اطلاعات کاربردی درخصوص اثر نوع و ساختار توده و شرایط اکولوژیک بر پویایی تاج‌پوشش به‌عنوان دروازه‌ ورودی انرژی به گیاه ارائه می‌دهد.

assessment of canopy cover changes in the northern and southern zagros forests (case study: kurdistan and chaharmahal and bakhtiari provinces)

the zagros forests, being the largest and most important forest ecosystems in the country, provide valuable ecosystem services. the percentage of forest canopy cover, a crucial component of forest statistics, has a strong relationship with ecohydrological processes and plays a vital role in forest inventory programs. in this study, changes in canopy cover percentage were examined in sample plots located in the provinces of kurdistan (dulehnaw, gharan, belveh, and saraki) and chaharmahal and bakhtiari (gelsefid, rahimabad, gardaneh cheri, and mavarz), representing the northern and southern zagros forests, respectively. each plot underwent a comprehensive measurement process, including the assessment of species composition, growth form, and average crown diameter. static images of tree canopies were captured in 2021 and 2022 to analyze changes in canopy cover. the analysis revealed statistically significant differences in canopy cover between provinces. significant differences in canopy cover changes were observed in the dulehnaw, gharan, and rahimabad forest stands over the two years, but no significant statistical differences were found in the saraki, belveh, gardaneh cheri, mavarz, and gelsefid stands. furthermore, in both provinces, the highest increase in canopy cover percentage was recorded in the southern direction, with values of 7.46% and 3.97%, respectively. detailed and comprehensive analyses of the canopy cover index, particularly in the zagros region, are crucial for effective management planning in forest ecosystems. the two-year variations in this index provide valuable insights into the influence of vegetation type, structure, and ecological conditions on canopy dynamics, serving as a gateway for energy to plants.