تاثیرتنظیم‌کننده‌های رشد بنزیل‌آدنین، تیدیازورون و جیبرلیک اسید بر باززایی گیاه شاه‌بلوط (castanea sativa mill.)

شاه‌بلوط (castanea sativa mill.) از گونه‌های بومی استان گیلان است. کشت درون شیشه‌ای شاه‌بلوط بومی به‌دلیل بیماری‌های قارچی و چرای دام و میزان زیاد بذرهای ناسالم، یکی از روش های موثر برای تولید انبوه این گیاه در معرض خطر انقراض است. هدف این پژوهش تعیین محیط کشت بهینه جهت باززایی درخت شاه‌بلوط از طریق کشت بافت است. ﻣﺤﻴﻂهای کشت مورد استفاده این پژوهش شاملgd (gresshoff doy) ، dkw (driver and kuniyuki walnut) (1 ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ *ba) و (murashige skoog)  ms (نصف غلظت نیتروژن) با سه ترکیب هورمونی مختلف (1 ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ +ba 0/1 ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ tdz)؛ (0/5 ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ tdz) و (1 ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ+ga3 0/1 ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ ba) بود. برای کشت درون شیشه‌ای شاه بلوط، از ﺟﻮاﻧﻪ‌ﻫﺎی ﺟﺎﻧﺒﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻳﻚ ساله‌ رﺷﺪ ﻳﺎﻓﺘه در ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ‌ استفاده شد. تجزیه و تحلیل واریانس یک‌طرفه (anova) برای بررسی تاثیر محیط‌های کشت با تنظیم‌کننده‌های رشد گیاه بر طول، تعداد برگ و ساقه ریزنمونه انجام شد. نتایج نشان داد که طول ریزنمونه در محیط‌های کشت اختلاف معنی‌داری دارد. اما در تعداد ساقه و برگ تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻘﺎﻳﺴه‌ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‌ﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن توکی، تفاوت معنی‌داری بین طول ریزنمونه در محیط کشت dkw با سایر محیط‌ها ﻧﺸﺎن داد. بنابراین ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ dkw ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ 1 ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻟﻴﺘﺮ ba، ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺮای باززایی و رشد طولی ریزنمونه‌های شاه بلوط می‌باشد. در پژوهش حاضر، ازدیاد درون شیشه‌ای شاه‌بلوط به‌عنوان روشی کارآمد برای تولید این گونه معرفی شد. * اختصارات: بنزیل‌آدنین (ba)، جیبرلیک اسید (ga3)، تیدیازورون (tdz)

investigating the effects of growth regulators benzyladenine, thidiazuron and gibberellic acid on the regeneration of chestnut (castanea sativa mill.)

chestnut (castanea sativa mill.) is one of the native species of guilan province. due to fungal diseases and animal grazing, as well as the high amount of unhealthy seeds, native chestnut in vitro culture is one of the effective methods for mass production of this endangered plant. the aim of this research is to determine the optimal culture medium for chestnut tree regeneration through tissue culture. the culture medium used in this research includes gd (gresshoff doy), dkw (driver and kuniyuki walnut) (1 mg/liter ba*) and (murashige skoog) ms (half nitrogen concentration) with three different hormone combinations (1 mg/liter + ba 0.1 mg per liter tdz), (0.5 mg/liter tdz), and (1 mg/liter + ga3 0.1 mg/liter ba). for in vitro culture of chestnut, lateral buds of one-year-old plants grown in the greenhouse were used. one-way analysis of variance (anova) was performed to investigate the effect of culture media with plant growth regulators on explant length, number of leaves, and stems. the results showed that the length of explants has a significant difference in culture media. no significant difference was observed in the number of stems and leaves. the results of the comparison of means using tukey’s test showed a significant difference between the length of explants in dkw medium and other media. dkw medium with 1 mg/liter ba was found to be the best medium for regeneration and longitudinal growth of chestnut explants. in the present study, in vitro culture of chestnut is introduced an effective method for mass production of this species.