تحلیل ناهمگنی ساختار توده در فاز تحولی تشکیل زیراشکوب در جنگل‌های هیرکانی

امروزه بررسی ساختار جنگل از مباحث مورد توجه و ضروری؛ به‌ویژه در راستای اهداف جنگل‌شناسی نزدیک به طبیعت است. این پژوهش با هدف تحلیل کمی پیچیدگی ساختار توده در فاز تحولی تشکیل زیراشکوب در جنگل‌های راش شرقی (fagus orientalis lipsky) خیرود نوشهر انجام شد. پس از جنگل گردشی اولیه، سه قطعه‌ یک هکتاری در فاز تحولی تشکیل زیراشکوب، انتخاب و آماربرداری صددرصد از کلیه‌ پارامتر های توده شامل قطر برابر سینه درختان، زادآوری طبیعی، اندازه و پراکنش روشنه‌های پوشش تاجی و خشک دار ها انجام شد. به‌منظور تحلیل پیچیدگی ساختار در توده های جنگلی از شاخص های پیچیدگی ساختار، کاکس، ضریب تغییرات و ضریب جینی قطر درختان استفاده شد. براساس نتایج پژوهش، در این فاز تحولی، بیشترین و کمترین فراوانی به‌ترتیب در طبقات قطری کم قطر و درختان قطور است و منحنی پراکنش درختان به شکل نمایی کاهنده با شیب تند در طبقات کم قطر است. میانگین حجم خشک دار، 30 مترمکعب و میانگین ضریب روشنه‌ پوشش تاجی، 6/4 درصد به‌دست آمد. علاوه بر این، میانگین شاخص های ضریب جینی و ضریب تغییرات قطری به‌ترتیب 0/7 و 6 محاسبه شد که با توجه به مقدار عددی شاخص های پیچیدگی و ضریب کاکس، نشان از پیچیدگی مطلوب در ساختار توده در این فاز دارد. در زیراشکوب تشکیل شده، میانگین فراوانی، 306 اصله در هکتار بوده که گونه‌ راش بیشترین فراوانی را به‌خود اختصاص داده است. براساس نتایج، برای حفظ ناهمگنی در جنگل های تحت مدیریت ضمن نگهداشت درختان قطور در توده، ضرورت اجرای عملیات تنظیم آمیختگی و تنک کردن از پایین پیشنهاد می شود.

analyzing the heterogeneity of the stand structure in the understory initiation developmental phase in the hyrcanian forests

investigating forest structure is an important and necessary topic, especially in line with the goals of close-to-nature silviculture. this research aimed to quantitatively analyze the complexity of stand structure during the transformational phase of understory formation in the oriental beech (fagus orientalis lipsky) forests of kheyrud, nowshahr. after field inspections, three one-hectare sample plots in the transformational phase of understory formation were selected, and a full inventory of all stand parameters, including tree diameter at breast height, natural regeneration, size and distribution of gaps, and deadwood, was carried out. to analyze the structural complexity in forest stands, the structure complexity indices, cox coefficient, coefficient of variation, and gini coefficient of tree diameter were used. according to the research results, in this evolutionary phase, the highest frequency is in small diameter classes, while the lowest frequency is in large trees. the distribution curve of trees forms a decreasing exponential with a steep slope in small diameter classes. the average deadwood volume was 30 m³, and the average gap factor of crown coverage was 6.4%. additionally, the mean gini coefficient and diameter change coefficient were 0.7 and 6, respectively. these values, along with the cox coefficient, indicate optimal complexity in the stand structure during this phase. in the understory, the average abundance was 306 stems per hectare, with beech being the most abundant species. based on these results, to maintain heterogeneity in the managed forests while preserving large trees in the stand, it is suggested to implement operations to increase the complexity of the forest stand structure and perform thinning from below.