سمیت تنفسی اسانس برگ درخت ارس (juniperus excelsa m.bieb.) از دو رویشگاه مختلف در ایران بر آفات شب‌پره‌ هندی (plodia interpunctella (hübner)) و سوسک زرد آرد (tenebrio molitor l.)

در دهه‌های اخیر، استفاده از حشره‌کش‌های دوست‌دار محیط‌زیست به‌‌ویژه اسانس‌های گیاهان برای کنترل آفات انباری توجه بسیاری از محققین را به‌خود جلب کرده‌ است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی خاصیت حشره‌کشی، اسانس برگ درخت ارس (juniperus excelsa) جمع آوری شده از دو رویشگاه واقع در ارتفاعات منطقه‌ آق داغ و (خلخال) و شهرستانک (کرج) در ایران روی حشرات کامل شب پره‌ هندی (plodia interpunctella) و سوسک زرد آرد (tenebrio molitor l.) انجام شد. برگ درختان از دو ناحیه جمع آوری و اسانس با استفاده از دستگاه کلونجر تهیه و ترکیبات اصلی با استفاده از کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی شناسایی شد. همچنین اثر سمیت تنفسی این اسانس ها بر روی حشرات فوق با تعیین شاخص میزان کشندگی (lc50) و رگرسیون پروبیت بررسی شد. براساس نتایج، در اسانس برگ درخت ارس منطقه‌ شهرستانک و آق داغ به ترتیب 24 و 18 ترکیب شناسایی شد. در هر دو رویشگاه، بیشترین ترکیب شناسایی شده مربوط به α-pinene بود. نتایج نشان داد که سمیت تنفسی اسانس ها درهر دو منطقه‌ مورد مطالعه با غلظت اسانس همبستگی مثبت و معنی دار دارد (p < 0.01). lc50 برای سوسک زرد آرد در اسانس های آق داغ و شهرستانک به‌ترتیب 279/10، 253/16 میکرولیتر بر لیتر هوا و برای شب پره‌ هندی 182/26، 115/16 میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه شد. مقادیر lc50 اسانس‌های تهیه شده از شهرستانک برای هر دو حشره کمتر بود که  این تفاوت احتمالاً از  تفاوت در ترکیبات شیمیایی اسانس در رویشگاه ناشی شده است. با توجه به سمیت تنفسی اسانس حاصل از برگ‌های درخت ارس در دو منطقه‌ بررسی شده، و با توجه به تفاوت شاخص lc50، مطالعات زیست سنجی بیشتری ازj. excelsa  در رویشگاه های مختلف توصیه می شود.

respiratory toxicity of the essential oils extracted from greek juniper (juniperus excelsa m.bieb.) needles originated from two different habitats in iran against indianmeal moth (plodia interpunctella (hübner)) and mealworm (tenebrio molitor l.)

in recent decades, the use of environmentally friendly insecticides, especially plant essential oils (eo), has attracted the attention of many researchers. the aim of this study was to investigate the insecticidal effects of essential oils extracted from juniperus excelsa needles collected from aqdagh (khalkhal) and shahrestanak (karaj) in iran against adults of plodia interpunctella and tenebrio molitor. the essential oil was extracted from the needles of the plant using the clevenger apparatus, and the compounds were analyzed using a gas chromatograph coupled with a mass spectrometer (gc-ms). fumigant toxicity of the eo was also evaluated against the above-mentioned insects by probit regression and the lc50 index. based on the results, the chemical compounds identified in the eo from shahrestanak and aqdagh regions were 24 and 18 compounds, respectively. however, α-pinene was the main component of the eos obtained from both habitats. additionally, the results showed that the respiratory toxicity of eo in both studied areas had a positive and significant correlation with the concentration of essential oils (p < 0.01). therefore, it seems that the eo extracted from j. excelsa needles has a high potential for use in pest control programs in warehouses. the calculated lc50 indices of aqdagh and shahrestank essential oils for tenebrio molitor was 279.10 and 253.16 µl/l, respectively. also, the indices of aqdagh and shahrestank essential oils for p. interpunctella were 182.26 and 115.16 µl/l, respectively. the lc50 values of shahrestank eo were lower for both insects, probably due to the difference in the chemical compositions of aqdagh and shahrestanak essential oils. considering the respiratory toxicity of the essential oil obtained from juniper leaves in two regions, and considering the difference in lc50 index, more biometric studies of j. excelsa in different habitats are recommended.