اثر دو گونه‌ کهور ایرانی (prosopis cineraria) و کهور آمریکایی (p. juliflora) بر کیفیت خاک در ناحیه‌ صحارا- سندی ایران (مطالعه‌ موردی: استان سیستان و بلوچستان)

هدف از این پژوهش ارزیابی و مقایسه‌ اثرات دو گونه‌ بومی و غیر بومی کهور (prosopis cineraria  و  p. juliflora) بر مشخصه های فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک در استان سیستان و بلوچستان است. جهت نمونه برداری، از هر گونه‌ درختی، 30 پایه انتخاب و نمونه های خاک از عمق 30-0 سانتی متری در زیر و بیرون تاج پوشش آن‌ها برداشت شد و سپس پنج نمونه‌ خاک در زیر یا بیرون تاج با یکدیگر ترکیب شدند و برای آنالیز آزمایشگاهی در دمای مناسب نگهداری شدند. رطوبت اشباع، اسیدیته، هدایت الکتریکی، کربن آلی، نیتروژن کل، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و تنفس میکروبی پایه و برانگیخته، زی توده‌ میکروبی کربن، پتانسیل نیتریفیکاسیون و فعالیت آنزیم های اوره آز، دهیدروژناز، فسفاتاز قلیایی و اسیدی سنجش و با استفاده از تجزیه واریانس یک طرفه مقایسه شد. نتایج نشان داد که به طور معنی داری بیشترین مقادیر رطوبت اشباع، نیتروژن کل، تنفس برانگیخته و فعالیت آنزیم دهیدروژناز در زیر تاج کهور ایرانی و بیشترین مقادیر منیزیم، پتانسیل نیتریفیکاسیون و فعالیت آنزیم فسفاتاز اسیدی در زیر تاج پوشش درخت کهور آمریکایی مشاهده شد این در حالی است که کمترین مقدار آن‌ها به بیرون تاج پوشش هر دو گونه تعلق داشت. شاخص کیفیت خاک بیانگر این است که کیفیت خاک در زیر گونه‌ کهور ایرانی بالاتر از کهور آمریکایی و مناطق بدون پوشش است. گونه های درختی کهور بومی، حاصل خیزی و اسیدیته خاک را بهبود بخشیده و کیفیت خاک در زیر تاج پوشش آن از نظر عددی بیشتر از پوشش کهور آمریکایی بوده است. بنابراین حفظ جنگل های طبیعی این گونه و جنگلکاری با آن جهت حفظ و بهبود کیفیت خاک در استان سیستان و بلوچستان توصیه می شود.

effect of two species of prosopis (p. cineraria and p. juliflora ) on soil quality in saharo-sindian region of iran (case study: sistan and baluchestan province)

the purpose of this research is to evaluate and compare the effects of two native and non-native species of prosopis (prosopis cineraria and p. juliflora) on the physical, chemical, and biological characteristics of soil in sistan and baluchistan province in iran. for sampling, 30 trees from each species were selected, and soil samples were taken from a depth of 0-30 cm both under and outside their canopy. after combining all 5 soil samples for each species, samples were obtained for laboratory analysis. soil properties such as saturated moisture (sm), ph, electrical conductivity (ec), organic carbon (oc), total nitrogen (tn), phosphorus (p), potassium (k), calcium (ca), magnesium (mg), microbial respiration (smr), substrate-induced respiration (sir), microbial biomass carbon (mbc), nitrification potential (pn), as well as urease, dehydrogenase, alkaline phosphatase, and acid phosphatase enzyme activity were measured in the laboratory. based on these measurements, a soil quality index was calculated. the results significantly showed that the highest values of sm, tn, sir, and dehydrogenase enzyme were found under the canopy of p. cineraria, while the highest values of mg, p, tn, and acid phosphatase enzymes were observed under the canopy of p. juliflora species. the lowest values of these parameters were observed outside the canopy of both species. the soil quality index indicates that soil quality under the p. cineraria tree is higher than under the p. juliflora tree and outside the crown canopy of both species. the conclusion suggests that native prosopis tree species improve soil fertility and acidity, with soil quality under their canopy being numerically higher than under non-native prosopis. therefore, preserving natural forests of p. cineraria species and afforestation with it are recommended to maintain and improve soil quality in sistan and baluchestan province.