حساسیت تاج‌بارش تک درختان بلوط ایرانی (quercus brantii var. persica) به رخداد باران در ناحیه رویشی زاگرس

روند روزافزون خشکیدگی درختان بلوط ایرانی (quercus brantii lindl.) در جنگل‌های زاگرس به چالش اصلی مدیریت جنگل در این ناحیه تبدیل شده است. هدف این پژوهش، تعیین حساسیت تاج‌بارش درختان بلوط ایرانی به مقدار باران در جنگل‌های زاگرس استان‌های لرستان و ایلام بود. برای بررسی روند بارندگی سالانه، از داده‌های بارش درازمدت دو ایستگاه خرم‌آباد و ایلام و آزمون من‌کندال استفاده شد. در هر منطقه، پنج درخت بلوط دانه‌زاد تیپیک برای اندازه‌گیری باران و تاج‌بارش در دوره برگ‌دار انتخاب شدند. شیب رگرسیون خطی بین درصد تغییرات مقدار باران در مقابل درصد تغییرات تاج‌بارش، به‌عنوان میانگین ضریب حساسیت تاج‌بارش درنظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بارش سالانه و میانگین رخداد باران در سال (6.6 میلیمتر در خرم آباد و 8.5 میلیمتر در ایلام)، در دوره درازمدت مورد بررسی، فاقد روند معنی‌داری بودند. بررسی رخدادهای حدی نشان داد، تعداد باران‌های بزرگ‌تر از 10 میلی‌متر در سال در ایلام، روندی کاهشی و تعداد باران‌های کمتر از دو میلی‌متر در سال در خرم‌آباد روندی افزایشی و معنی‌دار داشتند. ضریب حساسیت تاج‌بارش درختان به مقدار باران در ایلام به‌طور میانگین 3/3 و در خرم‌آباد 1/3 به‌دست آمد. در هر دو منطقه، حساسیت تاج‌بارش درختان به رخدادهای کوچکتر از میانگین، بیشتر از رخدادهای بزرگ‌تر از میانگین بود (ایلام 4/3 درمقابل 1/2 و خرم‌آباد 1/7 درمقابل 1/1). حساسیت زیاد تاج‌بارش درختان بلوط ایرانی به مقدار باران در صورت تداوم روند کاهشی مقدار باران در جنگل‌های خرم‌آباد و ایلام، منجر به کاهش تاج‌بارش و تسریع روند خشکیدگی در این جنگل‌ها خواهد شد.

Throughfall sensitivity of individual Persian oak (Quercus brantii var. persica) trees to the rainfall event in the Zagros region

The increasing trend of declining Brant`s Oak (Quercus brantii Lindl.) trees in the Zagros forests has become the main challenge of forest management in this region. The aim was to investigate throughfall sensitivity of individual Brant`s Oak trees to rainfall magnitude in the Zagros forests of Lorestan and Ilam Provinces. Longterm meteorological data of Khorramabad and Ilam stations and MannKendall test were used to investigate the annual rainfall trend. Five typical individual brant’s Oak trees per region were selected to measure rainfall and throughfall within the leafed period. The mean sensitivity coefficient of throughfall was the linear regression slope between the percentages of changes in rainfall event versus the percentage of changes in throughfall. None of the selected regions showed significant trends for annual rainfall and mean rainfall event size per year (6.6 mm for KhorramAbad against 8.5 mm for Ilam) in the longterm review. In contrast, rainfalls > 10 mm in Ilam and rainfalls < 2 mm in Khorramabad presented significant decreasing and increasing trends, respectively. The sensitivity coefficient of throughfall was on average 3.3 in Ilam and 1.3 in Khorramabad. We found out that the throughfall sensitivity to events below average was more than those of events above average (Ilam 4.3 vs. 1.2 and Khorramabad 1.7 vs. 1.1). If the decreasing trend of rainfall magnitude in Khorramabad and Ilam forests continues, high sensitivity of throughfall of Brant’s Oak trees to rainfall magnitude will lead to reduced throughfall and accelerate the dieback process in these forests.