بررسی تاثیر ارتفاع از سطح دریا بر مشخصه‌های کمی بذر بنه در جنگل‌های زاگرس شمالی (مطالعه موردی: ذخیره‌گاه کلاه‌نوکان در استان آذربایجان‌ غربی)

بذر گیاهان، منشا اصلی زاد‌آوری طبیعی به روش دانه‌زاد است. بخشی از مشکلات نبود زاد‌آوری طبیعی در جنگل‌های زاگرس، ناشی از کمبود بذر سالم، رسیده و باکیفیت است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر عامل ارتفاع از سطح دریا بر مشخصه‌های کمّی بذر بنه انجام گرفت. به‌منظور بررسی دقیق‌ اثر ارتفاع از سطح دریا، ذخیره‌گاه مورد نظر با اختلاف ارتفاع 100 متر به پنج طبقه تقسیم شد. همچنین سطح ذخیره‌گاه به 77 قطعه نمونۀ یک هکتاری (100 متر ×100 متر) تقسیم شد و در هر قطعه نمونه، سه پایۀ بذرده شامل قطورترین، کم‌قطر‌ترین و یک قطر میانه انتخاب گردید. در مجموع 231 درخت انتخاب و از هر درخت پنج خوشه به‌طور تصادفی در جهات شمالی، جنوبی، شرقی، غربی و مرکز تاج جمع‌آوری و مشخصه‌های کمی بذر شامل طول خوشه،‌ تعداد‌ میوه در خوشه، طول‌ میوه، عرض میوه، وزن ‌میوه، وزن‌ بذر و درصد پوکی بذر در هر طبقۀ ارتفاعی ثبت شد. نتایج نشان داد که اختلاف مقادیر همۀ صفات به‌جز وزن و درصد پوکی بذر در ارتفاعات مختلف از سطح دریا معنی‌دار بود. طول خوشه و طول میوه با افزایش ارتفاع از سطح دریا روند کاهشی و عرض میوه روند افزایشی داشت، به‌طوری‌که در طبقۀ ارتفاعی 1550 متر میانگین مشخصه‌های طول خوشه، طول میوه و عرض میوه به‌ترتیب با 73/9 سانتی‌متر و 82/4 و 6/3 میلی‌متر بیشتر از دیگر طبقات بود. بنابراین، به مدیران جنگل پیشنهاد می‌شود که برای تهیۀ بذر مرغوب‌تر و باکیفیت‌تر از این دامنۀ ارتفاعی اقدام به بذرگیری شود.

Investigation of the effect of above sea level on quantitative characteristics of Pistacia atlantica seeds in North Zagros forests

Abstract Plant seeds are the main sources of natural reproduction. Lack of natural reproduction in the Zagros forests is due to lack of healthy, ripe and quality seeds. In addition to the genetic characteristics of trees, environmental factors are also effective in producing healthy and quality seeds. This study wasis performed in order to investigate the effect of above sea level on the quantitative characteristics of Pistacia atlantica seeds in Kolahanokan reserve, which is one of the pistacia atlantica reserves in West Azerbaijan province. Unlike other similar researches, in order to Investigate the effect of sea level, the reservoir is divided into 5 classes with a height difference of 100 meters, including 15501650, 16501750, 17501850, 18501950, 1950 2050 meters more ever, in order to increase the height, the reserve area was divided into 77 sample plots of one hectare (100m × 100 m). In each sample plot, three seedgiving trees including the thickest, smallest and one middle diameter were selected under the same conditions (slope factor, slope direction and soil). A total of 150 trees were selected and 5 clusters from each rootstock were randomly collected in the north, south, east, west and center of the crown collection and physical characteristics of seeds including: cluster length, ‌ number of fruits per cluster, fruit length, fruit width, fruit weight, grain weight and seedlessness percentage in each altitude class were evaluated. Analysis of variance and comparison of means were performed using F test, Duncan multiple comparison test and KruskalWallis test, respectively.s