ظرفیت گونۀ درختی آردوج (juniperus foetidissima willd.) و درختچه‌ای چتنه (juniperus oblonga m.b.) برای مطالعات اقلیم‌شناسی درختی در منطقۀ ارسباران

با وجود اهمیت منطقۀ رویشی ارسباران، تا کنون پژوهش گاه‌شناسی درختی در آن انجام نگرفته است. در این پژوهش، برای نخستین بار ظرفیت دو گونه از جنس ارس (گونۀ درختی آردوج (juniperusfoetidissima) و درختچه‌ای چتنه (j.oblonga)) بئا هدف بررسی‌های اقلیم‌شناسی درختی در جنگل‌های ارسباران ارزیابی شد. 25 اصله از هر گونه نمونه‌برداری شد و مراحل آماده‌سازی، اندازه‌گیری پهنای حلقه‌های رویشی، تطابق زمانی، تعیین شاخص رویشی و ساخت سری ‌زمانی آنها به شیوه‌های استاندارد انجام گرفت. طول سری‌های زمانی پهنای حلقۀ سالیانۀ ساخته‌شده برای آردوج و درختچه چتنه به‌ترتیب حدود 60 و 40 سال بود و زیاد بودن شاخص‌های آماری کیفیت سری زمانی (میانگین حساسیت (ms)، میزان سیگنال تجمعی (eps) و سیگنال به اغتشاش (snr)) در هر دو گونه، پتانسیل زیاد آنها را در بررسی روابط رشد اقلیم و بازسازی داده‌های اقلیمی نشان می‌دهد. بررسی روابط بین رویش و عوامل اقلیمی نشان داد که هر دو گونه واکنش مشابهی به اقلیم دارند: دمای زیاد هوا پیش از فصل رویش اثر مثبتی بر شاخص رویش دارد، در‌حالی که بهار گرم سبب کاهش رویش می‌شود. بارندگی پیش از فصل رویش تاثیر معنی‌داری بر رویش ندارد، درحالی که بارندگی بهاره به‌شدت رشد عرضی را تحریک می‌کند. در مجموع، با توجه به پراکنش خوب گونه‌های جنس ارس در ارسباران و موفقیت‌آمیز بودن ساخت سری‌ زمانی و ارتباط مستحکم آن با عوامل اقلیمی، می‌توان از آنها برای تحقیقات اقلیم‌شناسی درختی بهره برد. برای افزایش طول سری زمانی نیز می‌توان از گرده‌بینه‌های ارس به‌کار‌رفته در بناهای قدیمی منطقه استفاده کرد.

The potential of Juniperus foetidissima Willd. tree and Juniperus oblonga M.B. shrub for dendroclimatology in Arasbaran forests

Despite the importance of Arasbaran forests, no dendrochronological research has been conducted in this region, yet. In this study, for the first time, the potential of two juniper species, Juniperus foetidissima and J. oblonga was evaluated to be used in dendroecology. The first and the second species are respectively in the form of trees and shrubs in Arasbaran forests. Twentyfive trees of each species were samples and the sample preparation, ring width measurements, crossdating, and construction of treering chronology were performed according to the standard procedures. Developed treering chronologies for juniper tree and shrub covered around 60 and 40 years, respectively. The statistics for evaluating the qualities of chronologies i.e. mean sensitivity (MS), signaltonoise ratio (SNR), and expressed population signal (EPS) proved the capability of both species to study climategrowth relationships and reconstruction of climate. The relations between radial growth and climatic factors showed that both species have similar responses to climate: high temperature before the growing season promoted the growth while a warm spring reduced growth rate. Rainfall before the growing season had no meaningful effect on growth while spring precipitation strongly stimulated the radial growth. Overall, given the good distribution of juniper species in Arasbaran forest, the success of the developing ringwidth series for studied junipers and its strong relationship with climate factors, these species can be used for dendroecological studies. For extending the length of tree ring chronology, juniper logs of old local buildings can also be used.