اثربخشی آموزش مهارت‌ های اجتماعی بر مشکلات رفتاری و مهارت‌ های اجتماعی نوجوانان دچار اختلال طیف اُتیسم با عملکرد بالا

هدف: هدف پژوهش تعیین اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی بر رفتارهایِ مشکل‌زا و مهارت‌های اجتماعی نوجوانان دچار اختلال طیف اُتیسم با عملکرد بالا بود. روش: روش پژوهش شبه‌آزمایشی بدون گروه گواه، با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری، و جامعه آماری شامل 60 نوجوان 11 تا 17 ساله مراجعه‌کننده به ‌مرکز تهران اُتیسم و ‌مرکز اُتیسم آوا در شهر تهران بود. با روش نمونه‌گیری هدف‌مند 12 نوجوان انتخاب و به دو گروه 6 نفری مشابه تقسیم شدند و مداخله را در 10 جلسه 90 دقیقه‌ای، هر هفته دو جلسه دریافت؛ و والدینِ آن ها نیز در سه مرحله مقیاسِ درجه‌بندیِ مهارت‌های اجتماعی نسخه والدینِ گرشام و الیوت (1990) را تکمیل کردند. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس اندازه‌گیری‌های مکرر تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد شرکت در جلسه‌های مداخله منجر به افزایش مهارت‌های اجتماعی شامل همکاری (p=0/005، f=9/92)، جرات‌ورزی (p=0/009، f=7/81)، مسئولیت‌پذیری (p=0/002، f=8/18) و خودکنترلی (p=0/003، f=7/64) نوجوانان با اختلال طیف اُتیسم با عملکرد بالا شده است؛ ولی این تاثیر در مرحله پیگیری یک ماهه پایدار نمانده؛ و از سوی دیگر در کاهش مشکلات رفتار بیرونی (p=0/75، f=0/28)، درونی (p=0/65، f=0/24) و بیش‌فعالی (p=0/33، f=1/08) آن ها بهبودی حاصل نشده است. نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های این پژوهش می توان برنامه آموزشی مهارت‌های اجتماعی را روش موثری برای ارتقاء مهارت‌های اجتماعی نوجوانان دچار اختلال طیف اُتیسم با عملکرد بالا تلقی کرد؛ و آن را برای افزایش مهارت‌های اجتماعی این نوجوانان توصیه نمود؛ اما لازم است برای پایدار ماندن اثربخشی تمرین های بیشتری در محیط زندگی طبیعی و نیز برای کاهش رفتارهای مشکل‌زا پژوهش‌های بیش‌تری برای شناسایی روش‌های مداخله‌ای موثر انجام ‌شود.