فراتحلیل مقایسه اثربخشی درمان مواجهه و پیشگیری از پاسخ، درمان شناختی- رفتاری و درمان‌های موج سوم رفتاری در اختلال وسواسی-اجباری

هدف: هدف پژوهش مقایسه اثربخشی درمان مواجهه و پیشگیری از پاسخ، درمان شناختی-رفتاری و درمان های موج سوم رفتاری بر اختلال وسواسی-اجباری در جامعه ایرانی بود. روش: روش پژوهش فراتحلیل و جامعه آماری شامل پژوهش‌‌های انجام شده در ایران بین سال های 1384 تا 1396 به تعداد 58 پژوهش بود که از میان آن ها 34 پژوهش با توجه به ملاک های ورود و خروج به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و در نهایت 13 اندازه اثر برای درمان مواجهه و پیشگیری از پاسخ، 19 اندازه اثر برای درمان شناختی-رفتاری و 12 اندازه اثر برای درمان های موج سوم رفتاری گزارش شد. مقیاس اندازه اثر تفاوت میانگین معیار بود و تحلیل آماری با نرم افزار جامع فراتحلیل انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که شیوه های مداخله‌ای مواجهه و پیشگیری از پاسخ (d= 1.815, p= 0.05)، شناختی-رفتاری (d= 1.542, p= 0.05) و موج سوم رفتاری (d= 1.688, p= 0.05) در درمان اختلال وسواسی-اجباری موثر بوده‌‌اند. بررسی متغیر نوع درمان، به عنوان متغیر تعدیل کننده نشان داد که تفاوت بین درمان های مورد استفاده در پژوهش معنا دار نیست. نتیجه گیری: بر اساس یافته های فراتحلیل حاضر می توان چنین نتیجه گرفت که مهم ترین فرایند درمانی در درمان اختلال وسواسی-اجباری، مواجهه است که جزء مولفه اساسی هر سه رویکرد درمانی محسوب می شود و احتمالاً اضافه کردن مولفه های شناختی، ذهن آگاهی و پذیرش خیلی به تقویت اثربخشی درمان رفتاری مبتنی بر مواجهه و پیشگیری از پاسخ در درمان بیماران ایرانی دچار اختلال وسواسی-اجباری منجر نمی ‌شود.