اثر بازگشت‌پذیری انتخاب بر تغییر نگرش در ناهماهنگی شناختی: پارادایم انتخاب آزاد

هدف پژوهش تعیین اثر بازگشت‌پذیری انتخاب بر تغییر نگرش در پارادایم انتخاب آزاد نظریه ناهماهنگی شناختی فستینگر (1957) بود. روش: پژوهش شبه‌آزمایشی در قالب طرح بین‌آزمودنی 4 گروهی با پیش‌آزمون، پس‌آزمون و گروه گواه و جامعه آماری 650 دانشجوی روان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی در سال تحصیلی 94-1393بود. برای حضور 15 نفر در هر گروه طبق پیشنهاد دلاور (1396)، 60 نفر از آ ن ها به شکل نمونه‌گیری در دسترس و همتاسازی از نظر سن و جنس انتخاب و به دو گروه‌ انتخاب آسان و دو گروه‌ دشوار 30 نفری و هریک به گروه‌های انتخاب بازگشت‌پذیر و بازگشت‌ناپذیر 15 نفری تقسیم شدند. هشت آزمون روان‌شناسی که بر اساس میزان پیچیدگی انتخاب‌شده بودند به آزمودنی‌ها داده شد تا قبل و بعد از انتخاب به ارزیابی مطلوبیت آن‌ها بپردازند. گروه بازگشت‌پذیر پس از انتخاب می‌توانستند آن را عوض کنند. تغییر نگرش، به‌وسیله پرسشنامه پژوهشگر ساخته 1393 این پژوهشگران، در پیش‌آزمون و پس‌آزمون سنجیده شد. با حذف 6 پرسشنامه‌های ناقص، داده‌های 54 نفر با تحلیل واریانس عاملی تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد در گروه‌های انتخاب دشوار، نگرش گروه انتخاب بازگشت‌ناپذیر به گزینه انتخاب‌شده به‌طورمعناداری مثبت‌تر شد درحالی‌که در گروه انتخاب بازگشت‌پذیر نگرش منفی‌تر شد (f= 29.48, p= 0.001). نتیجه‌گیری‌: این نتایج نشان می‌دهند فقط در انتخاب‌های بازگشت‌ناپذیر تغییر نگرش مثبت رخ می‌دهد. از این‌رو فروشندگان کالا و خدمات برای کمک به مثبت‌تر شدن نگرش خریداران، بهتر است فرایند تعویض کالا را بیش از حد هموار نسازند.