سمیت تنفسی اسانس گیاهی زیره سیاه (carum carvi) روی شب پره مینوز برگ گوجه فرنگی، tuta absoluta (meyrick)(lepidoptera: gelechiidae)

شب پره مینوز برگ گوجه فرنگی، tuta absoluta (meyrick)، یکی از آفات مهم گیاهان خانواده solanaceae خصوصا گوجه فرنگی در دنیا و ایران محسوب می شود. استفاده بیش از حد از حشره کش های شیمیایی به سرعت منجر به بروز مقاومت آفت می شود. استفاده از ترکیباتی با منشا طبیعی مانند اسانس های گیاهی در کنترل آفت جایگزین مناسبی برای حشره کش های شیمیایی محسوب می شوند. در این تحقیق، سمیت تنفسی اسانس زیره سیاه روی مراحل تخم، لارو سن دوم و حشره کامل مورد بررسی قرار گرفت. اسانس گیاه با استفاده از دستگاه کلونجر (clevenger) به روش تقطیر با آب استخراج شد. غلظت های مختلف اسانس در دامنه بین20 تا 100، 3 تا 7 ، 1/0 تا 1 و 5/0 تا 1 میکرولیتر بر لیتر هوا به ترتیب روی مراحل تخم، لارو سن دوم درون تونل برگ، لارو سن دوم به صورت مستقیم و حشره کامل هر کدام با سه تکرار به همراه شاهد آزمایش شد و میزان تلفات بعد از 48 ساعت محاسبه گردید. نوع و میزان درصد ترکیبات گیاهی در هر کدام از اسانس ها با استفاده از دستگاه gc/ms تعیین گردید. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت اسانس، مرگ و میر هم افزایش یافت. تجزیه و تحلیل پروبیت داده ها نشان داد میزان lc50 برای تخم، لارو سن دوم درون برگ، لارو سن دوم بیرون برگ و حشره کامل به ترتیب 24/44، 652/4، 335/0 و 624/0 میکرولیتر بر لیتر هوا بود. در اسانس زیره سیاه ترکیبات benzaldehyde, 4 (1 methylethyl) – (c) (29/21 درصد) و p cymene (02/18 درصد) جزو ترکیبات شیمیایی عمده بودند. نتایج حاصل نشان داد اسانس زیره سیاه پتانسیل بالایی برای کنترل شب پره مینوز گوجه فرنگی در محیط های بسته دارد و برای حفاظت از محیط زیست و سلامت کاربران توصیه می شود.