تاثیر زمان کاربرد علف‌کش‌های ایمازاتاپیر، تریفلورالین و اکسی‌فلورفن بر مهار علف‌های‌هرز و عملکرد کلزا (brassica napus l.)

در بین دانه‌های روغنی، کلزا (brassica napus l.) یکی از مهم‌ترین گیاهان روغنی در سطح جهان است. علف‌های‌هرز یک رقیب بسیار مهم و از عوامل اصلی کاهش تولید در زراعت کلزا می‌باشند. پژوهشی با هدف مهار زودهنگام علف‌های‌هرز کلزا در سال زراعی 1402-1401 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عوامل آزمایش شامل نوع علف‌کش در سه سطح (ایمازاتاپیر، تریفلورالین، اکسی‌فلورفن) و زمان سم‌پاشی در چهار سطح (دو هفته قبل از کاشت، یک هفته قبل از کاشت، هم‌زمان با کاشت و یک هفته بعد از کاشت) به همراه شاهد بدون وجین بودند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه کلزا در شرایط کاربرد علف‌کش تریفلورالین (به‌طور میانگین هر چهار زمان سم‌پاشی) و اکسی‌فلورفن دو هفته قبل از کاشت به‌ترتیب با افزایش 18 و 12 درصدی نسبت به شاهد بدون وجین، همبستگی مثبت با تعداد بوته در مترمربع (**90 درصد) و همبستگی منفی با تعداد و وزن علف‌های‌هرز (بین 34- تا 39- درصد) داشت. اجزاء عملکرد شامل تعداد بوته در مترمربع، تعداد شاخه در بوته، تعداد خورجین در بوته و تعداد دانه در خورجین نیز تحت تاثیر برهم‌کنش نوع علف‌کش × زمان سم‌پاشی قرار گرفتند. حساسیت زیادی در گیاه کلزا به علف‌کش ایمازاتاپیر در هر چهار زمان سم‌پاشی مشاهده شد، به‌طوری‌که نسبت به دو علف‌کش دیگر، بیشترین درصد گیاه‌سوزی کلزا و کمترین تراکم، عملکرد دانه و اجزاء عملکرد به این علف‌کش اختصاص یافت. هیچ آسیبی به گیاه کلزا در کرت‌های تیمار شده با علف‌کش تریفلورالین در هر چهار زمان سم‌پاشی، نسبت به دو علف‌کش دیگر، مشاهده نشد و تراکم بالا و اجزاء عملکرد بیشتر تا زمان برداشت حفظ شد. در تیمار علف‌کش اکسی‌فلورفن، با تاخیر در سم‌پاشی، بوته‌های کلزا دچار آسیب بیشتری شدند و بیشترین تراکم کلزا با بالاترین میزان اجزاء عملکرد متعلق به زمان سم‌پاشی دو هفته قبل از کاشت بود. کاهش جمعیت علف‌های‌هرز (مجموع باریک‌برگ و پهن‌برگ) مزرعه کلزا به طور میانگین چهار زمان سم‌پاشی در هر سه علف‌کش ایمازاتاپیر (28 و 47 درصد)، تریفلورالین (49 و 69 درصد) و اکسی‌فلورفن (20 و 62 درصد) به‌ترتیب در 30 و 60 روز پس از کاشت نسبت به شاهد بدون وجین مشاهده شد. کاهش جمعیت علف‌های‌هرز از 80 روز پس از کاشت تا زمان برداشت در علف‌کش‌های تریفلورالین و اکسی‌فلورفن ادامه داشت، اگرچه این تاثیر کاهشی جمعیت علف‌های‌هرز در شرایط کاربرد علف‌کش تریفلورالین نسبت به علف‌کش اکسی‌فلورفن بیشتر مشهود بود. در پایان فصل، جمعیت علف‌های‌هرز در کرت‌هایی از کلزا که به‌دلیل کاربرد علف‌کش ایمازاتاپیر دچار آسیب شده بودند، به‌دلیل کاهش رقابت بین‌گونه‌ای افزایش یافت. نتایج نشان داد که علاوه بر علف‌کش تریفلورالین، اکسی‌فلورفن نیز به‌عنوان یک علف‌کش پیش‌کاشت، می‌تواند گزینه‌ خوبی برای تحقیقات بیشتر برای معرفی آن روی کلزا به‌ویژه در مزارعی با علف‌های هرز غالب پهن‌برگ باشد.

the application time effect of imazetapyre, trifluralin and oxyflorfen herbicides on weed control and yield of rapeseed (brassica napus l.)

introductionamong oilseeds, canola is one of the most important oilseed plants in the world. weeds are a very important competitor and one of the main factors reducing production in canola cultivation. early control of weeds with pre-emergence herbicides reduces weed damage in canola. a herbicide acts selectively and controls weeds without harming the crop, if applied correctly and at the right time, otherwise, it will not only fail to control the weeds but also reduce the crop yield. every weed is sensitive herbicides use during a specific growth stage, and if the recommended time for the use of herbicides is not observed, it will cause damage to the yield of the crop. to prevent increasing weed resistance to post-emergence herbicides and diversify timing and mode of action for herbicides, this experiment aimed to investigate the effectiveness of imazathapyr, trifluralin and oxyfluorfen herbicides on rapeseed (brassica napus l.) weed control. materials and methods in order to investigate pre-emergence herbicides and application time on weed control and canola yield, a research was conducted in the agricultural year 1402-1401 in the research farm of the department of production engineering and plant genetics, faculty of agriculture, shahid chamran university of ahvaz. the experiment was conducted in a factorial experiment based on a randomized complete block design with three replications. the experimental factors were the type of pre-emergence herbicide at three levels (imazethapyr, trifluralin, oxyfluorfen) and the time of herbicide application at four levels (two weeks before planting, one week before planting, at planting, and one week after planting) along with an unweeded control. the hyola 50 canola variety was planted on the first of aban (october 23). the number and dry weight of weeds per square meter were measured by identifying the species and separating broad-leaved and narrow-leaved weeds at five times including 30, 60, 80, 100 days after planting and harvesting time. after ripening of rapeseed plants, seed and biological yield were measured. to estimate the yield components, including the number of plants per square meter, the number of branches and siliques per plant, and the number of seeds per silique, 10 plants were randomly selected from the middle lines of each plot by removing the marginal effects. the data were checked for normality and analyzed using sas 9.4 software through analysis of variance. the means were separated using the duncan test at the 5% level of significance. results and discussionthe results showed that seed yield of canola, under the application of trifluralin herbicide (on average of all four spraying times) and oxyfluorfen herbicide two weeks before planting, increased by 18% and 12%, respectively, compared to the unweeded control. there was a positive correlation between seed yield with the number of plants per square meter at harvest time (90%) and a negative correlation with the number and weight of weeds (between -34 and -39%). the yield components, the number of plants per square meter, the number of branches and siliques per plant, and the number of seeds per silique were also affected by the interaction of the type of herbicide × time of spraying. among the yield components, there was no significant difference in the thousand-grain weight of canola between the levels of herbicide type, spraying time, and their interaction. the results showed that canola was very susceptible to imazethapyr herbicide at all four application times.